Ursula Owusu

Yizie Wikipiideɛ
Ursula Owusu
human
Sex or genderfemale Maale eŋ
Country of citizenshipGhana Maale eŋ
Given nameUrsula Maale eŋ
Family nameOwusu Maale eŋ
Date of birth20 Ɔɔtoorebare 1964 Maale eŋ
Place of birthAkim Oda Maale eŋ
Languages spoken, written or signedEnglish Maale eŋ
Occupationpolitician, lawyer Maale eŋ
Position heldMember of the 7th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Member of the 6th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Minister for Communications, Member of the 8th Parliament of the 4th Republic of Ghana Maale eŋ
Educated atUniversity of Ghana, Ghana School of Law, Mfantsiman Girls Senior High School, Labone Senior High School, Kofi Annan International Peacekeeping Training Centre Maale eŋ
Member of political partyNew Patriotic Party Maale eŋ
Religion or worldviewChristianity Maale eŋ

Ba dɔge la Ursula Owusu-Ekuful 20 October 1964 poɔ. O yi la Akim Oda naŋ be Eastern Region Ghana. O e la lawyer naŋ zɔɔ pɔgeba ane dɔbɔ sentaaloŋ yɛlɛ.[1][2][3] O e la MP a ko Ablekuma West paaloŋ.[4][5][6]

O Baabo Aneŋ O Sakugaa[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

Ursula yi la Akim Oda naŋ be Eastern Region a Ghana paaloŋ kpoŋ kaŋa.[3] Labone Bipɔgebilii sakuuri ka o gaa te baare o middle sakuuri. O yi la be a gaa University of Ghana Legon a the de sebenkeete mɛrɛ poɔ. Ba da iri o la ka o poɔ Nova na naŋ maŋ zɔɔ a mɛrɛ zɔɔre 1990 poɔ.[7] O leɛ te gaa la sakuuri a e o masters a nye zɔɔre faaroo and emmaaroŋ yɛlɛ Kofi Anan International Peacekeeping Training Center.[7][8][8][9][10]

Toma O Naŋ Da Tona[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

O lawyer toma poɔ o toŋ LA toma ko Akufo-Addo, Prempeh & Co law firm poɔ youmo pie sɛre kyɛ was gaa telecommunication Toma poɔ. A be meŋ o de la o bammo zaa soŋ me a toma ŋa meŋ.

Ursula tonnoɔɛ poɔ o toŋ la toma yaga a de o bammo meŋ soŋ boards yaga amine la be puliŋ kyɛ;[11]

  • Managing Consultant with N. U. Consult Legal, Governance and Gender Consultants,
  • Nekpoŋ kaŋa a ko International Federation of Women Lawyers (FIDA), Ghana,
  • Nekpoŋ naŋ parɛɛ a ko FIDA Ghana
  • Former Vice President of the Africa Regional FIDA International.[12]
  • Member of the Ghana Bar Association,
  • Member of the African Women Lawyers Association (AWLA)
  • Acting Managing Director of Western Telesystems (Westel) (September 2005 to May 2008) [1], and
  • Corporate and External Affairs Director, ZAIN Ghana (April 2008 to January 2009).[13]
  • May 2023 poɔ, o da paale la a Ghaba 7th CEO Summit ba naŋ da taa a Kempinski Gold Coast Hotel Aŋkara paaloŋ.[14]

Naakoɔŋ Yelɛ[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

2012 poɔ la ka o are ko Ablekuma West vootuu paloŋ a ŋmɛ a kpaŋkpere ŋa di a gas Parliament. Ayi a lɛ puoriŋ o di la 2016 ane a 2020 vootuu a paaloŋ ŋa poɔ.[15]

A yuoni 2015, poɔ la ka o da arɛɛ a deɛ a begemaala a ko a wɔɔ paati begemaale primaries naŋ be Ablekuma West paaloŋ. [16]O da deɛ yie ana begemaale kogi ŋa a yuoni 2016 Ghana vootuu kpoŋ a kyaare neɛ 34,376 vootuu a yie 60,558 a vootuu zaa eŋa naŋ e 56.96%. [3][17]O neɛ o taa pɔgeba menɛ naŋ be a begemaale die poɔ ka noba mine da ba neɛ ba a kyaare neŋ kogri meŋa ba naŋ bare ko pɔgeba a begemaale die poɔ. Noba da yele yeŋ ka o be a begemaale die o Meŋa zooŋ [18]kyɛ ka a yuoni boɔle ka o da e Minisita a ko Communications.[15]

A yuoni 2017 poɔ la ka o da e Minisita nekpoŋ a ko Ministry for Communications a yie a Ghana yidaadɔkpoŋ.[19][20]Pampana ŋa o e la Minista a ko Communications ane Digitalization.[21]

A December 2020, yuoni neɛ la ka o da la maa lɛŋ arɛɛ a kyaare neɛ a 2020 Ghanaian vootuu kpoŋ a ko a wɔɔ paati (NPP). O da e la begemaala kaŋa a bɛgemaale die poɔ a ko Ablekuma West paaloo. O da deɛ ana kogi heɛ ŋa neɛ 37,363 a yie 69,353 vootuu. O zomeŋa Rev. Kweku Addo naŋ be a kataweɛ paati (NDC) da neɛ 30,733 vootuu, kyɛ ka noba neɛ meŋ naŋ da be a GUM, LPG aneŋ PNC a da neɛ 359, 330 aneŋ 65.[22]

Begemaale Kͻmatiiri[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

Pampana ŋa o tonͻ la begemaale kͻmatiiri ama poͻ:

Constitutional, Legal ane Begemaale Yeltarre Kͻmatii (Begemaale die ayopoi)[23]

Noba -iribu Kͻmatii (Begemaale die ayopoi)[23]

Socio-pͻletese[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

2015 yuoni poͻ, o ne o pͻge taaba MPs mine da arԑԑ taa gbԑԑ a yi ba naŋ da taa zͻͻre kaŋa a kyaare ziiri mine ba naŋ kaa iri maale bare ko pͻgeba naŋ e begemaaleba a begemaale die poͻ. O da yele la ka o kaara la o nimitͻͻre pͻletese yԑlԑ daworo poͻ, kyԑ a yuoni naŋ da ŋmaa waana o da e la Minista ko Communications. Sԑre ka o wa e a Minista ko a Communication pampana, o da toŋԑԑ zi-tԑԑ tԑԑ o kpēԑo poͻ ane o toma meŋԑ poͻ.[24]

A April kyuu 2018 poͻ, o da woŋee tuo kaŋa a yi a Ghana paaloŋ lombori kaŋa deme zie o naŋ da yeli eŋ saseԑ poͻ naŋ wuli ka Ghana Muslims ba sagera yԑlԑ. Saturday kaŋa, September beri lezare ne awae 2018 poͻ, a yipͻge wederebԑ ane a Akem Asuom naŋ be a Eastern Irigyin Ghana poͻ noba da biŋ o la ka o e a Nkosuo Pͻge-Naa (Development Queen). A bimmu yeltuuri da nyԑ la eebo a Asuomhene Osabarima Ofosuhene Apenteng II nazaŋa poͻ.[24]

Anti-LGBT+ Bill[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

A 2021 yuoni poͻ, wagere na Ghanaian anti-LGBT bill yԑlԑ naŋ da yele, o da wulee o teԑroŋ kyaare a yelkabeelee ŋa zikpԑlԑkpԑlԑ ka naŋ na wane entuo potuoloŋ azuiŋ ka a yelkabeelee senne la leԑre barebo.[25][26] O da maaleŋ a May kyuu 2021 poͻ, teԑ la a LGBT+ noba naŋ be Ghana paaloŋ poͻ hakelԑ ka ba erԑ a yԑlԑ ba yoŋ zie bonso Ghana ba sage dͻba yoŋ bee pͻgeba yoŋ sԑŋgaŋ yeltaare.[27][28]

July kyuu 2023 poͻ, wagere na ba naŋ da wa kanna a Promotion of Proper Human Sexual Rights ane Ghanaian Family Values Bill 2021 ba naŋ boͻlͻ Ghanaian anti-LGBT a begemaale die poͻ, o da vԑŋe ko Hon. Murtala Mohammed a saŋa na o naŋ wa yeli ka o e la a LGBTQ+ neԑkaŋa.[29][30][31] A yelyaga na ne a zu poͻ, o da la maaleŋ yeli ka a  LGBT+ noba be la Ghana tenneŋ ane ba yie. O da gaa la nimitͻͻre a te yeli ka a seŋ ka taa begԑ naŋ guuro a kyԑ taa gyeremԑ ko a Ghana deme.[32][33]

O Meŋԑ[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

Hon. Ursula Owusu-Ekuful, Christiana Akua Birago Diawo la da dͻge o,[34] o kuli la serԑ a taa biiri bata UK-based Ghanaian optometrist, Dr Sam Ekuful.[7] [35][36][37] Ba baŋe o la ka o e krista bie.[9]

Emmo Ane Kyͻͻtaare[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

Saturday daare, September beri lezare ne awae 2018 poͻ, a yipͻge wederebԑ ane a Akem Asuom a Kwaebibirem gbandigeŋ naŋ be a Eastern Irigyin Ghana poͻ noba da biŋ o la ka o e a Nkosuo Pͻge-Naa (Development Queen). A bimmu yeltuuri da nyԑ la eebo a Asuomhene Osabarima Ofosuhene Apenteng II nazaŋa poͻ.[38][39][40][41]

February kyuu 2019 poͻ, International Federation of Women Lawyers (FIDA)  da ko o la emmo a kyaare o ne toma,  protection of the rights of pͻgeba ane bibiiri a 2019 FIDA Africa Regional Congress ba naŋ da taa Abuja, Nigeria paaloŋ poͻ.[12]

Ba da ko o la a ‘CRANS MONTANA FORUM’ S GOLD MEDAL, in Geneva, Switzerland paaloŋ poͻ.[10]

Sommo Yizie[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

  1. 1.0 1.1 https://web.archive.org/web/20161130111326/http://www.parliament.gh/parliamentarians/397
  2. https://web.archive.org/web/20150818161026/http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/I-beg-for-money-each-month-to-survive-Ursula-Owusu-363127
  3. 3.0 3.1 3.2 http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=5451
  4. https://web.archive.org/web/20180417193442/http://ghananewsonline.com.gh/ursula-owusu-shares-the-belief-that-muslims-are-intolerant/
  5. https://www.myjoyonline.com/government-will-improve-gmet-services-communications-minister/
  6. https://web.archive.org/web/20210526112709/https://www.thestandpoint.com.gh/
  7. 7.0 7.1 7.2 https://web.archive.org/web/20190724085443/http://www.ghana.gov.gh/index.php/governance/ministers/3426-ursula-owusu-ekuful-communications
  8. 8.0 8.1 https://web.archive.org/web/20190724085443/http://www.ghana.gov.gh/index.php/governance/ministers/3426-ursula-owusu-ekuful-communications
  9. 9.0 9.1 https://www.parliament.gh/mps?mp=6
  10. 10.0 10.1 https://moc.gov.gh/minsters-profile/
  11. https://www.bloomberg.com/research/stocks/private/person.asp?personId=29973119&privcapId=10530883&previousCapId=10530883&previousTitle=Ghana%2520Telecommunications%2520Company%2520Limited
  12. 12.0 12.1 https://web.archive.org/web/20220522230045/https://www.moc.gov.gh/ursula-owusu-ekuful-awarded-fida
  13. https://live.worldbank.org/experts/ursula-owusu-ekuful
  14. https://ghanaceosummit.com/speaker/hon-ursula-owusu-ekuful/
  15. 15.0 15.1 https://web.archive.org/web/20190724085443/http://www.ghana.gov.gh/index.php/governance/ministers/3426-ursula-owusu-ekuful-communications
  16. https://www.myjoyonline.com/politics/2016/April-9th/ursula-owusu-wins-controversial-ablekuma-west-npp-polls.php
  17. https://www.graphic.com.gh/component/search/?searchword=ursula%20owusu&ordering=newest&searchphrase=all&limit=25
  18. http://www.myjoyonline.com/politics/2015/march-29th/.php
  19. https://www.graphic.com.gh/news/general-news/2nd-batch-of-ministerial-nominees-ursula-akoto-osei-joe-ghartey-in.html
  20. https://yen.com.gh/88693-president-akufo-addo-swears-otiko-djaba-al-ministers.html
  21. https://www.graphic.com.gh/business/business-news/ghana-post-appeals-to-president.html
  22. https://www.graphic.com.gh/news/general-news/ursula-owusu-retains-ablekuma-west-seat.html
  23. 23.0 23.1 https://www.parliament.gh/mps?mp=60
  24. 24.0 24.1 https://mobile.ghanaweb.com/person/Ursula-Owusu-Ekuful-3142
  25. https://www.myjoyonline.com/wording-of-lgbt-bill-may-lead-to-criminalisation-of-laziness-untruthfulness-ursula-owusu/
  26. https://web.archive.org/web/20220921214404/https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Anti-gay-bill-will-go-through-changes-Ursula-Owusu-Ekuful-1400398
  27. https://www.myjoyonline.com/dont-publicise-your-sexuality-ursula-owusu-ekuful-tells-ghana-lgbt-community/
  28. https://www.adomonline.com/ursula-owusu-sends-message-to-lgbt-community/
  29. https://www.pulse.com.gh/news/local/he-is-mad-ursula-owusu-angrily-reacts-after-being-accused-as-lgbtq-practitioner/55rqm80
  30. https://www.myjoyonline.com/ursula-owusu-is-also-known-for-calling-others-names-without-evidence-kofi-adams/
  31. https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/FLASHBACK-I-experimented-with-lesbianism-Ursula-Owusu-Ekuful-reveals-1798853
  32. https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/There-is-a-homosexual-in-every-community-in-Ghana-Ursula-Owusu-Ekuful-1798718
  33. https://www.myjoyonline.com/its-incumbent-on-mps-to-craft-legislation-that-protects-the-human-rights-of-all-ghanaians-ursula-owusu-ekuful/
  34. https://web.archive.org/web/20230708211106/https://www.ghanaweb.com/region/webbrief/Ursula-Owusu-Honours-Mother-s-Legacy-with-Library-and-Tech-Hub-Photos-75512
  35. http://www.peacefmonline.com/pages/showbiz/news/201707/320589.php
  36. https://www.graphic.com.gh/news/general-news/i-would-not-have-been-married-but-for-skype-ursula-owusu-ekuful.html
  37. https://web.archive.org/web/20190308002943/http://theheraldghana.com/ursula-owusu-make-amends-with-neglected-son/
  38. https://www.adomonline.com/ghana-news/ursula-owusu-ekuful-now-nkosuohemaa-of-akyem-asuom/
  39. https://web.archive.org/web/20190306043216/https://starrfmonline.com/2018/09/ursula-installed-devt-queenmother-at-asuom/
  40. https://www.modernghana.com/news/886572/communications-minister-ursula-installed-as-queen-in-akyem-a.html
  41. https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Akyem-Asuom-installs-Ursula-Nkosuohemaa-689126