Yiri
Yiri bee Die/Deo e la yuori yelbiri kaŋa a yelbie gaŋgyire põɔ. O e la bon-meɛraa kaŋa Dagaaba naŋ maŋ mɛ ka o iri are a waa zikpeɛraa ko neɛ, doŋŋo bee boma binzie aŋa boŋkoɔre teseŋ kyi, kamaana, waare, amk. Gbɛɛ yaga warema bee tembie ka ba da maŋ de mɛ ne die, a lɔɔ bee de moɔ pili ne, kyɛ pampana ziyuo naŋ wa ane yɛlɛ naŋ leɛre zuiŋ noba yaga ba la meɛrɛ ne warema bee pili ne moɔ. Bolɔke ane kyɛnse ka yaga leɛ meɛrɛ ne ba yie.
Ziiri nobɔ naŋ maŋ kpeɛrɛ la ka Dagaaba boɔlɔ ka "yie" bee ba yie.
Bon-yaga maŋ e la "yie" kyɛ ka bonyeni e " yiri"
Yiri Tɔnɔ
[maaleŋ | Maale eŋ yizie]Yiri e la bon-meɛraa kaŋa te lankpeɛbu poɔ, o e la bone kaŋa naŋ taa tɔnɔ yaga noba bee neɛ la neɛ zaa te lankpeɛbu põɔ.
O maŋ soŋ la ka nobɔ tõɔ nyɛ kpeɛbu zie.
Yiri poɔ la ka ba maŋ de ba mine sɔgle ka zie sõɔ.
Yiri Faaloŋ
[maaleŋ | Maale eŋ yizie]O naŋ baŋ ko la neɛ bee nobɔ ka onaŋ kore ta taabu kaŋa.