Catherine Ablema Afeku

Yizie Wikipiideɛ
Catherine Ablema Afeku
human
Sex or genderfemale Maale eŋ
Country of citizenshipGhana Maale eŋ
Given nameCatherine Maale eŋ
Date of birth27 Gyɔɔne 1967 Maale eŋ
Place of birthAxim Maale eŋ
Languages spoken, written or signedEnglish Maale eŋ
Occupationpolitician, marketer Maale eŋ
Position heldMember of the 7th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Member of the 5th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Minister of Tourism of Ghana Maale eŋ
Educated atDeVry University Maale eŋ
Member of political partyNew Patriotic Party Maale eŋ
Religion or worldviewChristianity Maale eŋ

Catherine Ablema Afeku e la Ghana pɔletesean. O e la wɔɔ paati mɛmba ane begemaale die ayɔpõĩ mɛmba ko a Evalue Gwira Gbandige naŋ be a western Irigyiŋ poɔ

O da e la cabinet minisa a Nana Akuffo-Addo naaŋ a e minisa ko nimipɛle ziiri, yipɔge ane creative arts Ghana yi Fɛboɔre 2017 te tɔ Fɛboɔre 2019.[1][2][3]

Ba da leɛ sɛre o la yi nimipɛle ziiri minisiri gaa ne a Ghana republic yidaandɔɔloŋ 28 Fɛboɔre 2019.[4] Pampana o e la a state minisa a Yidaandɔɔ ɔfere poɔ, naŋ kaara a siinia minisa ɔfere.[5]

Nyɔvore ane Ganzanne[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

Ba dɔge o la Axim a western Irigyiŋ poɔ. O taa la master ko Business Administration yi a Keller Graduate School ko Management, Devry University Atlanta, Georgia poɔ yuoni 2000.[6]

Toma Nyɔvore[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

Afeku ne World Bank toŋɛɛ la ane Stico Petroleum Kenya poɔ, zie o naŋ te e yɛroŋ baabo nempeɛre neɛ.[7] Ba da la de o la toma a Inlingua School ko languages Brescia, Italy poɔ.[7] 2000 poɔ o da e la Government ko Ghana noɔre yel-yɛlɛ ko zimɛ yɛlɛ a John Agyekum Kufour naaŋ.[6]

Pɔletese Yɛlɛ[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

Afeku kpɛ la pɔletese yuoni 2000 John Agyekum Kufour naaŋ wagere.[6] O da e la gɔmenante noɔre yel-yɛlɛ ko zimɛ yɛlɛ.

Begemaale Die Mɛmba[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

O da bɔ la a 2008 yaga zaa nuuri neɛbo ko a Evalue Gwira gbandige.[6] A daa Kojo Armah naŋ da be naaŋ ko CPP lɔɔ ne 11,671 nuuri. A Ghana begemaale die anuu, republic anaare eŋɛ, o da e la mɛmba ko a soe ane so-tu kɔmatee fɔrɔ ane deputi ranking mɛmba ko duori-ŋmɛ kɔmatee.[6] A puoriŋ ka o leɛ yɛroŋ kɔmatee mɛmba ko begemaale die. O da la maale bɔ la gbandige kogi a 2016 begemaale die gyongyoŋ nuuri neɛbo eŋɛ, zie o naŋ daa Kweku Tanikyi Kesse kataweɛ paate bie naŋ da be naaŋ lɔɔ ne 11,641 nuuri yi a 20,179 naŋ e 57.7% kɔɔ poɔ a nuuri zaa naŋ neɛ.[6]

Nimipɛle Ziiri Minisa[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

Gyɛnoɔre 2017 poɔ, Yidaandɔɔ Akuffo-Addo da iri la Afeku eŋ nimipɛle minisa vuo ara. O naŋ e nimipɛle minisa, o tu la soe yaga naŋ te kɔɔre a paaloŋ nimipɛle ziiri veɛloŋ.[6]

Maakye 2017 poɔ, o gaa la The people's Republic of China, zie o ne noba naŋ boɔrɔ tona ane noba ka ba na wuli nimipɛle ziiri ane a arts ane Ghana yipɔge.[6]

Ba da iri la Afeku dakogi zusoba a wederoŋ tontoneba ko a United Nations World Tourism organization (UNWTO). Ba da moɔle a la 25 gyɛnoɔre 2018.[8]

Peԑroo yelbawontaa

Sԑre ka a Begemaale die Noba-iribu Kͻmatii deme peԑre o, duoro da kpԑԑ la ka Catherine ane o serԑ da are ko la kuluulu beregye kaŋ kͻntragyԑ yԑlԑ 2007 poͻ.[9][10] A duoro da wuli ka Aŋkara High Kͻͻto yeli ka Afeku mine yͻͻ libiri kaŋa te seŋ $217,464.00 plus 50% kõͻ a ko American kultaa deme mine, Patricia and Bill Gick, kuluulu sane a yi ba naŋ da benne ba.[11] Catherine ane o husband da zagere ka ba tu a kͻͻto noͻre. Kpaaroŋ kaŋa deme naŋ boͻlͻ bamenne Truth ane Accountable Governance da sԑge ko la a Yidaandͻͻ Akuffo-Addo ka o iri o yi a minisita vuo poͻ. A kͻmatii naŋ da soore o, Afeku da vԑŋԑԑ ka ba baŋ ka a libie naŋ ba yͻͻ bonso ka 2013 yԑlԑ mine seŋ ka ba kyԑlle a kͻͻto poͻ sԑre, azuiŋ, ba da ba tõͻ di o sԑrԑԑ.[10]

A o peԑroo bebiri a Begemaale die Noba-iribu Kͻmatii deme naŋ da peԑroo o la February beri ayoͻbo daare 2017 poͻ.[12] A o peԑroo poͻ, a begemaaleba naŋ e fēē a begemaale dieŋ da ba sage ka ba sage de o bonso o da toŋ a yuoni gbuli ferebo toma ko a paaloŋ.[13] O ananso ka o da ba tõͻ toŋ o ferebo toma ko a paaloŋ la ka o da be la o dͻgerebͻ zie Nairobi, Kenya paaloŋ poͻ a wagere a naŋ da seŋ ka o toŋ ko a paaloŋ.[14] Ba da sage de o la February beri pie ne yeni daare 2017 poͻ onaŋ da wa ko a Noba-iribu Kͻmatii ganlee a yi  National Service Secretariat zie.[15] ba da laŋԑԑ taa sagede o.[14]

Kabenԑnte Minisita[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

May 2017 poͻ, Ghana Yidaandͻͻ Akufo-Addo da pore la Afeku ka o paale noba pie ne bawae naŋ na e o Kabenԑnte Minisitare poͻ.[15] Ba da tere la a Minisitare pie ne bawae yoe a begemaale die poͻ ka a begemaale die wederԑ, Rt. Hon. Prof. Mike Ocquaye.[15] O naŋ da e  kabenԑnte minisita zuiŋ, Afeku da poͻ la kyԑ peԑle a Yidaandͻͻ duoraaŋ a sonnͻ teԑrԑ hakelԑ a kyaare ne a paaloŋ yeltarre.[15]

Meŋɛ Nyɔvore[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

Catherine kuli la Seth Afeku neɛ o ne o naŋ taa biiri bata.  O e la kiristabie ane Catholic church mɛmba Ghana poɔ.[16]

Sommo Yizie[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

  1. https://web.archive.org/web/20170114184201/http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Meet-Akufo-Addo-s-36-ministerial-nominees-500657
  2. https://www.modernghana.com/news/748612/12-more-ministers-picked.html
  3. https://citinewsroom.com/2020/07/photojournalists-in-western-region-boycott-catherine-afekus-programmes/
  4. https://www.graphic.com.gh/showbiz/news/reshuffle-catherine-afeku-axed-from-tourism-ministry.html#&ts=undefined
  5. https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Catherine-Afeku-speaks-about-her-new-post-at-Osafo-Marfo-s-office-727756
  6. 6.0 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 6.7 http://ghanamps.com/mps/details.php?id=36
  7. 7.0 7.1 https://web.archive.org/web/20190724020722/http://www.ghana.gov.gh/index.php/governance/ministers/3444-hon-catherine-afeku-minister-for-tourism-arts-culture
  8. https://web.archive.org/web/20190202102359/https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Catherine-Afeku-gets-UN-tourism-appointment-720146
  9. http://ghanapoliticsonline.com/npps-catherine-afeku-found-guilty-fraud/
  10. 10.0 10.1 http://www.myjoyonline.com/entertainment/2017/january-25th/akufo-addo-probes-tourism-minister-designate.php
  11. http://citifmonline.com/2017/01/26/catherine-afeku-not-a-fraudster-qualifies-to-be-minister-dame/
  12. http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Catherine-Afeku-appears-before-Appointments-Committee-Highlights-507390
  13. http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Minority-rejects-Catherine-Afeku-s-approval-508787
  14. 14.0 14.1 https://www.newsghana.com.gh/parliament-has-approved-catherine-afeku-by-consensus/
  15. 15.0 15.1 15.2 https://web.archive.org/web/20170731025902/http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/entertainment/Arts-Minister-Catherine-Afeku-makes-it-to-Cabinet-542839
  16. https://en.wikipedia.org/wiki/Catherine_Afeku#cite_note-ghmps-6