Yennenga

Yizie Wikipiideɛ
Yennenga
human
Sex or genderfemale Maale eŋ
Noble titleprincess Maale eŋ
Date of birth12. century Maale eŋ
Place of birthGambaga Maale eŋ
Date of death12. century Maale eŋ
ChildOuédraogo Maale eŋ
Occupationmilitary leader, ruler Maale eŋ

[1]

Yennenga wa e la pɔge netegeroŋ, kyɛ o ma meŋ da e Mossi neɛ na be Burkina faso poɔ.[2] O da e la pɔge zɔɔ zɔɔ-karaa a saa biiri poɔŋ,Naa Gbewaa bee Nedega, onaŋ la da zɔɔ faa Dagbon paaloŋ, naŋ be poɔ a Ghana teŋgane poɔ pampana. O da leɛ yi la a de o wuri , be la ka tuore nakpaana kaŋa, Rialé, ba da laŋ la taa k'a wuli ka ba dɔge la bie. ka o yuori meŋ di Ouedraogo. A yuori ŋa e la yo baara a Burkina faso poɔ. meŋ tɛgɛ la" Wuri daa" Yennenga Bedɔɔ ŋa meŋ wa e la neɛ naŋ zɔɔ faa a Mossi noba. A pɔge ŋa yiibu da taa la tɔnɔ yaga ko a noba (Mossi).

Nyɔvore Yɛlɛ[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

[3]Yennenga da e la pɔge yuori kaŋa a ko Burkina Faso deme, na voɔre te ta yuomo 900 na pare, a Naa Nedega ane a na-pɔge, pɔge-yaa da la o. Nedega da la a naa a piili12th-century a Dagbon paaloŋ na pampana ŋa o naŋ e a northern Ghana.[1] O saa da e la naŋkpaana ane zɔɔ zɔɔra karaa. pɔgelee ŋa da veɛlɛ la[4], a yuori Yennenga da wulo la o veɛloo na seŋ lɛ. O da e la neɛ naŋ taa a faŋa a naŋ baŋ e yɛlɛ kyɛ ba ba zoro dambeɛ fee zaa. O da baŋ tambo teɛbo, pii lɔɔbo ane a taaba mine. A ama zaa zaa da vɛŋ la ka o vɛŋ ka saa baŋ ka o sereŋ eeɛ bie naŋ wa ka o faa noba. kyɛ o da vɛŋ ka a saa baŋ ka o koŋ baŋ kule serɛ[5] bon zuiŋ dɔɔ zaa koŋ boɔrɔ[1] o a yi o waaloŋ zuiŋ.[3]

Bebiri kaŋa la ka zɔɔ-zɔɔ tɔ da leɛ o toɔraa aŋa dɔɔ, ba da zɔɔ la ka ba ko a noba zaa kyɛ te bare Yennenga yoŋ.[2] Be poɔ la o da na moɔ nimiri eŋ o wuri eŋɛ , o naŋ da wa bale o zaa a koŋ la baŋ toɔ gaŋ a manne na la ka a dɔɔ na da de gaŋ ne. O naŋ gaa a weɛ poɔ la ka o da te pɔge dɔɔ kaŋa naŋ be wɔɔre poɔŋ[5] be la ka ba e dɔɔ ne pɔge a dɔge didɔɔ ka o yuori di Ouedraogo, A yuori paaŋ e yuori kaŋa na be a Burkina faso [2]paaloŋ poɔ pampana. Ouedrago gaa nyɛ la o saakoma na meŋ e Naa ka yuori di Nadega. Nadega da boɔrɔ la a bie ŋa yuomo na pare kyɛ ba nyɛ o, kyɛ pampana o leɛ wa la yiriŋ. Yennenga ane Raile leɛ gaa la Dagomba paaloŋ. Be la ka o zanne a zɔɔre yɛlɛ yaga yineŋ. Pampana ŋa o naŋ la zɔɔ faa a Mossi[6] paaloŋ.[2]

Nyɔvore Waaloŋ[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

Yennenga, A Mossi noba de o la ka o e ba ma, ka ba de tanne mɛ o k'o are a teŋɛ poɔŋ. " Burkina Faso, Ouagadougou.[2] Ba boɔlɔ o la Étalon de Yennenga. O yuori ma la saŋa zaa ka ba naŋ wa maala bee dire ba kyu(Television Festival of Ouagadougou (FESPACO).[5] Ka o e ba bɔle ŋmɛ karaa zie.[7] A yi a Yuoni 2017 ba da piili la yɛlɛ mine maaloŋ naŋ di ka Yennenga.[8]

Yelkannebaŋ Mine[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

Sommo Yizie[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

  1. 1.0 1.1 1.2 https://www.bbc.co.uk/worldservice/africa/features/fespaco/stallion.shtml
  2. 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 https://books.google.com/books?id=pQ59WHse1pkC
  3. 3.0 3.1 https://en.wikipedia.org/wiki/Yennenga#cite_note-KES-5
  4. https://en.wikipedia.org/wiki/Yennenga#cite_note-3
  5. 5.0 5.1 5.2 https://en.wikipedia.org/wiki/Yennenga#cite_note-TJA-4
  6. https://en.wikipedia.org/wiki/Yennenga#cite_note-6
  7. https://en.wikipedia.org/wiki/Yennenga#cite_note-7
  8. https://en.wikipedia.org/wiki/Yennenga#cite_note-8
  9. https://en.wikipedia.org/wiki/Yennenga#cite_note-9
  10. https://en.wikipedia.org/wiki/Yennenga#cite_note-10