Pantun

Yizie Wikipiideɛ
pantun
poetic form, literary genre
Subclass ofghazal Maale eŋ
NameIndonesian ghazal Maale eŋ
Native labelpantun Maale eŋ
Country of originIran Maale eŋ
Intangible cultural heritage statusRepresentative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity Maale eŋ
Described at URLhttps://ich.unesco.org/en/RL/01613, https://ich.unesco.org/fr/RL/01613, https://ich.unesco.org/es/RL/01613 Maale eŋ

Pantun (Jawi: ڤنتون) e la Malay noɔre yelwiiraa  naŋ de maane yeŋ ne ennoɔ. O maŋ taa la duolo pie ne ayi taa ABAB lanleebo. A pantun ŋmaa zaa la duolo ayi ba naŋ boɔlɔ pantun dua kerat  Malay poɔ, kyɛ ka pantun wogi meŋ meŋ taa duolo pie ne ayɔɔbo ka ba boɔlɔ  pantun enam belas kerat. Pantun e bigirii yelwiiraa maŋ wa ziere ayi, ka a denden soba waa a sɛre maaloo yɛlɛ  ba naŋ boɔlɔ pembayang bee sampiran naŋ na taa pampana yeŋ bee a manna maŋ de ne a ayi soba ba maŋ noɔ maksud bee isi laŋ na me. Kyɛ aaŋ laŋ la taa ne a lanleebo  ne noɔre yelbie mine, aseŋ puns naŋ pulu voonebie. A maŋ taa la Oblique kyɛ nommo maŋ bebe, a denweɛ soba maŋ waa ŋa da damannaa ko a ayi soba. A pantun na naŋ yaare pãã la a quatrain ( duolo

A saga na yelkaama pantun dakoroŋ na a 15th dakoroŋ Malacca Sultanate  ane aka yipɔge saŋɛɛ la ka pantun na kɔre te seŋ ŋa a Malay kɔkɔre meŋɛ, a baa a yaare a Srivijaya wagere., be la ka neɛ naŋ waane o maale. Pantun a Malacca wagere na be la a Malay yelkããyeli poɔ, a Malay Annals kyɛ ka o waa yelkaama kpoŋ naŋ poɔ a Malay yelkããyeli poɔ. O meŋ la yaa ennoɔ yɛlɛ mine a Malay yiele poɔ, yeltuuri,  deɛne ka a zaa selloŋ selle.

Yiibuzie[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

A yi Za'aba,a yelbiri pantun yi la Malay yelbie poɔ Jawi:(Jawi سڤنتون) o pare la "sama as",. A yelbiri maŋ wuli la lɔba damanna bee aseŋmine, na e yelkaama gɔɔloŋ bie mine naŋ maŋ be pantun poɔ bee sokpare naŋ yi Malay yelkããyeli poɔ. A archaic pantun pare Malay kɔkɔre poɔ na yi sokpare na baŋ de la ba naŋ ba boɔrɔ ka ba teɛ nɔ wuli, naŋ taa yitaaloŋ ne pantun yelwiiri naŋ naŋ maŋ masle a wulu sindir (indirect reference )  ne kias ( analoies).

Noma mine meŋ yeli ka pantun yi la a yelbiri penuntun ('guider') poɔ yi a ma maraa ( n) ne a eroŋ tuntun( Jawi:تونتو) bee a soŋ. A la poɔ meŋ Brandstetter yeli ka ka a yelbiri yi la tun kyɛ ka o voonoo waa Austronesian kɔkɔre, naŋ taa parɛɛ gyamaa; Kapampangan tun ("wee organized", Tagalog tonton ( " skifful arrangement "), Javanese tuntun (" thread") , atuntun _( well arranged "),  matuntun (" to lead")  ne Toba Batak pantun (" polite or woerhy of respect ") . Winstedt meŋ sage o yeluu na, a yele ka o na baŋ waa Austronesian kɔkɔre,  yelbie naŋ wuli aka ka bone naŋ yele yi e la rows naŋ nyɛ a muni paalaa yelbie naŋ tutaa soŋ a selloŋ wogi bee yelwiiraa poɔ. Ari Welianto yeli ka pantun yi la Minangkabau yelbiri patuntun ka o pare la " guide"

Yipɔge[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

Bagneba mine yeli ka pantun wulu gane yaŋ kaapɔge a kure ta ŋa Malay kɔkɔre. Muhammad Haji Salleh sage ka pantun yi la grew kyɛ yaare Srivijaya kyɛ la yaare Palembang bee Malayu zaa. Palembang naŋ da wa yaare, pantun tenne ayi na zaa na baŋ ba yageroŋ kyɛ ka ba zaa yele a kɔkɔboŋyeni na. Kyɛ a ba kyee a yipɔge da taa la a Malay yelkããyeli a yi a25th dakoroŋ.  Yelkaama ba naŋ naŋ ne a ŋa Malay Annals  ne Hang Tauah taa la a dakoroŋ  pantun sɛgere .[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

A yuomo 500 poɔ,pantun yaare la Malay kɔkɔre a yi trade route, ports me saama naŋ zeŋ be a waa a yelkaama naŋ kyille. Zenɛ, o be la kɔkɔrɛɛ 40 a Malay poɔ,kyɛ 35 meŋ naŋ ba e Malay kɔkɔrɛɛ poɔ a Malay Peninsula ne a islands a Maritime Southeast Asia. A o yaaroo a hybrid tenne a ŋa Perankans,Chitty ne Kristang noba  wuli ka o bebe a waa sããkonnoo naŋ kpeɛre taa, meŋ da ta a Western yelwiiri a 19th dakoroŋ poɔ a yo Ernest Fouínet a wa tasoga yaare a Victor Hugo,naŋ maale a pampana pantun piile.

Sããkonnoo[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

A pantun yi la sããkonnoo noɔre yelyelee naŋ wulu a Malay yipɔge lɛ na ba naŋ nyɛ nyɔvore ne a boma zaa naŋ ŋmaagɔle ba na maŋ de wuli ne ba ennyuo ne yag naŋ wuli pantun waaloŋ, pantun waa la boma naŋ wulu adat ( custom)  ne adab (manners ). Malay sããkonnoo maaleŋ kpaa la a emmo tɔna,pantun gbɛɛ yaga maŋ maale la naŋ wulu a yelkããyeli gɔɔre kɔkɔre. A mine la ; similes, metaphor, symbos personification, epnyms, allusion idiom ne proverbs zaa la be a Malay pantun poɔ.

Malay yipɔge poɔ,pantun  bone kaŋa naŋ taa tɔna ka noba wa yele yɛlɛ, a teŋɛ yɛlɛ, yipɔge yɛlɛ,  ne ba daa diibu yɛlɛ. Ba maŋ de o la maane ba enyuo, aheleteɛ, kyɛ veŋ ka yelyaga noma. Aseŋ; ba de pantun ka ba naŋ wa puoru taa dɔɔpaalaa ne pɔgepaala zie ka ba naŋ wa wane a pɔge a dɔɔ yiri poɔ. Naŋ wuli emmaa bone, pantun meŋ maŋ la e bone naŋ wulu yieluŋ noɔ Malay yipɔge poɔ naŋ leɛ waa lanleebo naŋ yaare a ŋa Zapin, Lnang ne Joget. A ziere mine neɛ naŋ na baŋ nyɛ pantun la yelkaama deɛne poɔ aseŋ  Dondang sayang, Bangsawn, Mak yong,  Mek Mulung ne Dikir barat. A gɔɔre naŋ deɛnɛ a yelwiiri e pampana naŋ wulu yieluŋ  kyɛ la waa conjure naŋ taa a faga ka o wieo, witty me subtle dialogue.

Indonesia naŋ taa noɔre yelkaama. O yipɔge naŋ ba sɛge pampana yelerree naŋ maŋ waa witty quatrains ba naŋ boɔlɔ pantun e bone neɛ zaa naŋ baŋ ne o Malay ziere te ta archipelago.  A pantun mine maŋ deɛ lkyɛ maane; a kentrung yipɔge a central  ne eastern  Java, aseŋ  pantun waaloŋ ( which is parikan) ka ba leɛ teɛre puoruu bee yipɔge sellɛ naŋ maŋ lanne gaŋgaa. Ane a zaa kyɛ o naŋ waa la pampana maaloo,a ŋa sɛgerebe naŋ yi a 20th dakoroŋ  aŋa H Overbeck ne JJ De Holland nyɛ la yitaaloŋ naŋ be pantun  kyɛ ba kyɛbe Javaese a wagere na. A Indonesia yipɔge la maale a a deɛne parɛɛ na zaa, ka a mine la; Randa a Minangkabau a western Sumatra poɔ naŋ zɔŋ yieluŋ boŋŋmeɛre,  seɛre, deɛne a leɛteɛroo deɛne zie.

Mannoo[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

O maŋɛ waaloŋ,a pantun taa a abab lanleebo.  A pantun maŋ yeli sããkonnoo poɔ a tuuru a a lanleebo ŋa ba naŋ maale, ka ba na ta tuli a lanleebo,  duolo zaa maŋ seŋ ka o taa yelbiŋmaare anii te a pie ne ayi. A pantun e la duolo anaare naŋ taa leɛroo,lanleebo  duolo. A duolo danweɛ ne a ayi muni maŋ tasoga yitaa ne a  duolo ata ne a anaare soba kyɛ maŋ wa taa la yitaaloŋ fee lɛ. Ka o paa e la yeŋ bee enyuo bone. O maŋ e la bone ba naŋ na baŋ bɔ( Sim, page 12). A pantun taa la tɔna kyɛ e mɔlɔ ka neɛ na baŋ baŋ o muni, o yɛlɛ la ka neɛ baŋ a muni ne a yipɔge damanne a yelwiiraa naŋ taa.  A kaŋ la ŋa naŋ tu a pareŋ kyɛ( followed by translation by Katherine Sim).

Tanam selasih di tengah padang,

Sudah bertangkai diurung semut,

Kita kasih orang tak sayang,

Halai-balai tempurung hanyut.

I planted sweet-basil in mid-field

Grown, it swarmed with ants,

I loved but am not loved,

I am all confused and helpless.

A yi Sim, halai-Balai temourung hanyut muni la " a floating coconut shell  and sevens". Selasih ( sweet basil) naŋ wuli nommo bonso o maŋ taa la lanleebo ne a yelbiri ŋa kekasih. Ka a mine meŋ kyasre la a vapuuri ne a sibiri,  naŋ wulu bipɔge ne o nogeno a squirrel ( tupai) naŋ wulu bɛlebɛlɛ, ne a koɔ yacinth (bungga kiambang) muni la nommo na naŋ koŋ baŋ o piiluu. A pantun maŋ vɛŋ la ka te de sokpare ane yipɔge allusion , aseŋ a yelwiiraa ŋa naŋ tu a pareŋ kyɛ. Munshi Abdullah la yeli o

Singapura negeri baharu,

Tuan Raffles menjadi raja,

Bunga melur, cempaka biru,

Kembang sekuntum di mulut naga.

Singapore is a new country,

Tuan Raffles has become its lord,

Chinese jasmine, purple magnolia,

A burgeon of flower in the dragon's mouth.

A alludes piiluu a Singapore  poɔ a yuoni 1819 Stamford Raffles.  A duolo baaraa pare la bipɔge  naŋ nyɛ dɔɔ guubu, ka Sim yeli ka a ŋaa na baŋ waa Raffles pɔge Olivia

Gbɛɛ yaga a pantun na baŋ taa la yipɔge kpɛtaa, a ŋaa zuiŋ o e la pantun berkait. A ŋaa tuuro la abab lanleebo ka a duolo ayi ne naare a vuolontakpolo zaa waa a danweɛ ne a ata duolo a vuolontakpolo na naŋ tuuro . A baaraa, a duolo danweɛ ne a ata soba a vuolontakpolo meŋ waa a duolo ayi ne anaare duolo a vuolontakpolo baaraa,  gbɛɛ yaga ka lleɛ tu a taa a lɛ a leɛpuuri ka a duolo danweɛ ne a baaraa na baŋ saa ka ba boɔlɔ o pantoum

Meŋ la nyɛ[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

Pantoum

Gurindam

Hainteny

Sisindiran

Syair

Sommoyiibuzie[maaleŋ | Maale eŋ yizie]