Mak yong

Yizie Wikipiideɛ
Mak yong
theatrical genre, type of dance
Subclass ofIndonesian dance, Malaysian dance Maale eŋ
Country of originMalaysia Maale eŋ
Intangible cultural heritage statusMasterpieces of the Oral and Intangible Heritage of Humanity, Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity Maale eŋ
Described at URLhttps://ich.unesco.org/en/RL/00167, https://ich.unesco.org/fr/RL/00167, https://ich.unesco.org/es/RL/00167 Maale eŋ
Mak yong
theatrical genre, type of dance
Subclass ofIndonesian dance, Malaysian dance Maale eŋ
Country of originMalaysia Maale eŋ
Intangible cultural heritage statusMasterpieces of the Oral and Intangible Heritage of Humanity, Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity Maale eŋ
Described at URLhttps://ich.unesco.org/en/RL/00167, https://ich.unesco.org/fr/RL/00167, https://ich.unesco.org/es/RL/00167 Maale eŋ

Mak yong ( (Jawi: مق يوڠ; Thai: มะโย่ง, RTGS: ma yong)  e la saakonnoo deɛne serɛ naŋ yi northern Malaysia, a gaŋ a zaa Kelantan teŋɛ. A Pan- Malaysia deme la da saŋe a deɛne ŋa naŋ waa yɛɛre deme tigri a o naŋ done yelerree zuiŋ ne Hindu- Buddhist  sere ka a bebiri ta a Islam naŋ be a Asian irigyin naŋ waa tɔɔre. A Cik Ning la da tagera a mak yong  a yuoni 1980s poɔ. A yuoni 2015, UNESCO  da yeli ka mak yong taa la dambeɛ a " Masterpiece a noɔre yelkaama  saakonnoo "

Mak yong da waa  bone ba maŋ buuru kyɛ taa zageroŋ meŋ a Malay deɛne  bonsoo ba maŋ bone deɛ ka o ziyiraa naane. Ane a lɛzaa ka  Malay yieluŋ maŋ waa ŋa India,Java ne a Southeast Asia teene mine waa la a tɔɔraa. A sensellɛ na zaa naŋ maŋ deɛ a mak  yong poɔ a yaga zie yi la Kelantan -Patani tuuroŋ. A mine meŋ ba maŋ yi Malayan-Thai irigyin  kpɛ la ziere mine ka ana la; Anak,Raja Gondang, selloo naŋ yi  Buddhist Jataka pare kyɛ pampana India ba la baŋ na o.

A deɛne maŋ piili ne emmo ko a ba daparɛɛ ( semah kumpung) ne kyɔɔtaare. A ŋa maŋ e la  kyɛ ka seɛre,deɛne paa tuuro.  A soba naŋ maŋ de a seɛre weɛ ka ba boɔlɔ Pak Yong naŋ su bonsuuri aŋa naa. A noba maŋ lanne pɔgenaa naŋ e wedetɛ pɔtuuru, naayiri bipɔgeba ne jester . Sããkonnoo poɔ, a  laŋ na zaa naŋ maŋ deɛne e la pɔgeba kyɛ te kyɛre a clowns naŋ maŋ e dɔba. A laŋkpole yuori la Jong Dongdang maŋ yiele la kyɛ seɛ a piiluu te a baara. A mog yong orchestra maŋ waa la bele ne a boŋŋmeɛre  naŋ maŋ ŋmɛ a three stringed spiked ka naa la lute,gaŋgaa (gendang), ne gong ayi. O meŋ la baŋ poɔ la flute ( serunai), keduk gaŋgaare cymbals bombele ( kesi)

Zenɛ, a mak yong deɛne ba la e yaga. Ane a zaa ka ka ba boɔre ka ba leɛ sege a yelkaama, pampana deɛne wulu la tɛɛtɛɛloŋ naŋ be la deɛne ba naŋ maŋ deɛ di libie ne a deɛne dasaga na deɛne. Noba yaga ba maŋ la bɔɔrɔ ka ba deɛ rigorous mak yong deɛne ka paa kyɛ fee ka o kpi.

Dakoroŋ[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

Mak yong yi la folk theatre yeltuuri naŋ seere piiruu ne baaloŋ sammo. A sagɛɛ la ka o waɛ la a Pattani kingdom, naŋ waa Thailand. Bonso ba da de o la tere ne noɔre a kɔre deme, mak yong yuomo meŋɛ koŋ baŋ baŋ. Kyɛ, o naŋ ba taa yeŋ yelwulee  na vɛŋ la ka o e yuomo 800 kyɛbee a gaŋ lɛ. Bageneba maŋ puge la a seɛre ka taa la seere faabo ba naŋ boɔlɔ Mak Hiang kyɛ a leɛ wa sage ka o Javanese clown la maaloo. Ba nyɛ la ka mak yong taa la yeli kaŋa kyaare ne a naa yiri.a gaŋ a zaa Patani, kyɛ daaseɛ zaa ba kyɛbe.  A teŋɛ ziriŋ ŋmaareba da maŋ boɔrɔ ka ba buuri a daparɛɛ, ka ba pure ne a bondire, bee  ka o sage noba yi baaloŋ gyamaa poɔ

Mak yong wa la Kelantan yuomo 200 naŋ pare. A yi a be,o meŋ la yaare la te ta Kedah a waa folk deɛne. A yi  1920s  sommo mine da kpɛ la mak yong na be Kelantan  ka ba da boɔrɔ ka ba la maaleŋ maale o. A 1923 yuoni poɔ, a naa bidɔɔ bele soba, Long Abdul Ghaffar, da sage la a mak yong a mɛ saakonnoo deɛ zie ka ba boɔlɔ  Kampung Temenggug a o naayireŋ naŋ wulu o sage diibu ko a deɛne. A wagere ŋa, a da waa la kpeɛŋaa ka ba taa pɔge ka o de weɛ. O kuu a yuoni 1935 la ka a teŋɛ zaa da nyɛ zɔɔre ayi soba. Mak yong la maaleŋ waa la folk sããkonnoo.  A yuoni 1970s poɔ, la ba da la maaleŋ maale a mak yong, ka a taa Long Abdul Ghaffar yefaare. A ŋaa zuiŋ, laŋkpole ba naŋ boɔlɔ Seri Temenggong da maalɛɛ la a yi a Khatijah Awang. Deɛne da maŋ e la a tembɛre  pɔɔre,  mak yong da nyɛ la zie zannoo ziere.

A sããkonnoo mak yong naŋ te ta a 1969s ne 1970s yuoni kyɛ ta soga ka a yɛree zagere bare . PAS naŋ wa de a Kelantan faga a yuoni 1991, ba da ba sage ka mak yong a teŋɛ poɔ o naŋ ba yɛree bone zuiŋ, kyɛ ka bonsuuri, naŋ be pɔgeba zuri ne ba nuuri da ba maŋ pɔge. A ne a zaa ka deɛ kurɔ na la wuli a basagebo, mak yong da koŋ maŋ la baŋ saa noba poɔ. Ba mine da teɛrɛ ka a sããkonnoo na kpi la kyɛ ka UNESCO yeli ka o waa la sããkonnoo kaŋa naŋ seŋ ka ba maaleŋ beŋ. A pãã da taa la tɔna mak yong deɛne a yi Kelantan kyɛ naŋ taa noɔ ko a pampana baapaaba.

Pampana mak yong maŋ naŋ seɛ la a  taa tɔna ko a Malay buura seɛre a ŋa joget. O maŋ maŋ tasoga waa deɛne a taa kaabo ko noba ba laŋ naŋ yi ziere wa ka ba wa kaa. Kyɛ,a pampana deɛŋmaara ka ba maŋ la deɛ a done yeltuuri yieluŋ waa la mɔlɔ bonso a yieluŋ maŋ ŋmeɛrɛ la wagere zaa. Bompeɛle fee la kyɛre naŋ maŋ deɛ sããkonnoo mak yong a kɔre poɔ a Kelantan ne Terengganu.

Yeltuuri deɛne[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

A ŋa dakoroŋ maŋ yong maale deɛne zie, mak yong da maŋ waa la none maŋ saama baaloŋ gyamaa. Mak yong naŋ sagna baaloŋ la ka ba boɔlɔ mak yong mak puteri naŋ poɔ seɛre lantaa a gɛrɛ a sããkonnoo baaloŋ sagena yeltuuri  ba naŋ boɔlɔ puteri. A sammo yeltuuri ama maŋ maŋ e la a kɔre poɔ ne a tenne poɔ.

Yeltuuri deɛne maŋ taa la noɔ gaŋ a anaŋ ba naŋ maŋ maale nimipɛle zie,lanne shamanism, feasting a daparɛɛ, ne seɛre zie. A maŋ wulu la a yieluŋ tɔna a mak yoŋ sellɛ ne seɛre ne o yiibuzie ka o tɔna a da parɛɛ toma.  Yeltuuri deɛne tɔna la ka sanna seɛre baaloŋ, ka ko karemamine gyiremɛ  ne a deɛne basbo.

Indonesia

A Indonesia, mak yong maŋ deɛ la la Riau ne North Sumatra, a yaare te da a South  Thailand via Singapore.  A Riau Islands, mak yong maŋ deɛ la Batam ne Bintan, laŋkpole kaŋa naŋ you Pulau Panjang, Kecamatan Kijang ne Pulau Mantang Arang.

Thailand

Mak yong meŋ da yaare la Patani naŋ da waa Pattani teŋɛ a Pattani wagere na ka naŋ maŋ deɛ  ziere gyamaa, ka a mine la ;

Meŋ nyɛ[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

icon Theatre portal

flag Indonesia portal

flag Malaysia portal

Bangsawan

Dikir barat

Kuda Kepang

Reog

Sanghyang

Wayang

Ulek mayang

Sommo yiibuzie[maaleŋ | Maale eŋ yizie]