Vare le yelbulo

Karembiiri Wuluu Bonteɛre

Yizie Wikipiideɛ

Wulbu bonteɛre; Wulbu bonteɛre bee wulbu ne zannoo bonteɛre maŋ e la boma mine karemamine naŋ maŋ de teɛre bee teɛ ne ba wulbu, a mine maŋ baŋ eɛ bonyɛrre kyɛ ka a mine meŋ e tobo bonwonni bee boma te naŋ na baŋ de te tobo woŋ ne a kyɛ ba nyɛ a togitogi zaa.

A.Wulbu bonteɛre soosee yelsoore ata mine la:

[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

I.Bontɔgelemaale: A wuluu ane zannoo bonteɛre ama taaba e la boma mine a nyaabo na maŋ e tuo a lɛ maŋ vɛŋ karemamine maŋ bɔ boma mine tɔgelemaale ka a soŋ tõɔ vɛŋ wuluu karendie poɔ e mɔlɔ ko a o naŋ karema ne o karembiiri.

II. Bonserre: Bonserre e la bonteɛre mine karemamine ane ba karembiiri maŋ te bɔ a boma ama mine naŋ bebe ka a karema bee ka a karembiiri na te-bɔ wanne karendie poɔ bee zannoo die poɔ ka ba zannoo tõɔ gaa nimitoɔre.

III. Enfuomo: Enfuomo meŋ e la wuluu bonteɛre mine karemamine naŋ maŋ de sonne ba menne ba wuluu poɔ. A wuluu ane zannoo bonteɛre ŋa e la boma mine a karema na maŋ de wullu ne karembiiri. Aseŋ: enfuomo na taa boma mine te seŋ, nensaala endaa yɛlɛ, tabol, ŋmaaŋa, ane a taaba mine kaŋ. Ama zaa la ka a karema maŋ de soŋnɔ ne o meŋɛ a biiri wuluu poɔ.

B. Boŋ la ka entɛnɛɛte na e wulbu bonteɛraa?

[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

Entɛnɛɛte e la yɛlɛ daga bee yɛlɛ bɔ-yizie die ko karema zaa na wullo karembiiri karendie poɔ. Gbɛɛ yaga ka karema bɔ yɛlɛ fãã bee guo see ka a e ferebo ko o ka o kpɛ a yɛlɛ bɔ-die poɔ (entɛnɛɛte) te peɛre nyɛ asaŋ na ka o pãã baŋ de a yineŋ ka o wuli a biiri. Aseŋ;

I. A entɛnɛɛte maŋ soŋ la karemamine ba wuluu poɔ. Aseŋ, yele bɔ-nyaabo.

II. A entɛnɛɛte meŋ e la zikpoŋ zie ka karemamine ane ba karembiiri zaa maŋ kpɛ zanne ba gama mine a be bee kpɛ bɔ ba yɛlɛ mine nimiri o poɔ.

III. Yɛlɛ boɔbozie ane yɛŋ zannoo zie la a entɛnɛɛte poɔ. A entɛnɛɛte maŋ soŋ la karembiiri ka ba kpɛ bɔ yɛlɛ bee boma mine naŋ kyaare ne ba zannoo yeltarre, a lɛ wuli ka a entɛnɛɛte poɔ la ka yele/yɛlɛ gyamaa be pampana.

C. KYɛyuobo kpɛ zie la yeŋ karembiiri wuluu poɔ?

[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

Kyɛyuobo e la karendie poɔ kpɛ wuluu piiloŋ ko karemamine, a wuluu yelnimizeɛ la a kyɛyuobo. A kyɛyuobo poɔ la a karembiiri maŋ baŋ bonne na a karema na waana ka o wuli. Kyɛyuobo maŋ kɔlagɛɛ a wuluu yeltarre zaa bee yɛlɛ na zaa naŋ kyaare a wuluu yelzu.

I. Kyɛyuobo maŋ vɛŋ la ka a karembiiri de ba teɛroŋ wane a karendieŋ.

II. Kyɛyuobo la maŋ wuli a yɛlɛ nyaabo bee yiibozie ko a karembiiri.

III. Kyɛyuobo la maŋ soŋ gɔɔ bee dɔri sakubiiri ka a karema wuluu na tõɔ e mɔlɔ.

IV. Kyɛyuobo la maŋ wuli a wuluu yelzu/yelzuri.

V. O naŋ la maŋ soŋ karembo tõɔ kyɛŋ velaa

Ama zaa la maŋ soŋ ka a karemamine wuluu ane sakubiiri/karembiiri zannoo a karendie poɔ.