Hamile

Yizie Wikipiideɛ

Hamile e la Ghana tenne na kaŋa o ne Burkina Faso naŋ laŋ torebogi. A teŋa ŋa yuori da la Wabile bonzuiŋ, dadiribe ane saamba na maŋ yoɔrɔ la wa laantaare a teŋa ŋa poɔ. Saadayel senseloŋ wuli ka a Burkina ane zitɛɛtɛɛ la ka a noba yi a wa zeŋ a be. Nemparɛɛ naŋ zeŋ be ba poɔrɔ. Dagaaba, Sisaaleba, Waŋgare, Fulaaniri, Moosi, Waala, Haosa, Saantere, Gurisi, ane ba mine la zeŋ a teŋɛ ŋa poɔ ka ba boɔlɔ Hamile. Teŋa ŋa naŋ pɔge e yoɔyoɔreba ane dadiriba laantaare zie baare, tontɛɛtɛɛ la ka ba tonna a teŋa ŋa poɔ.

Ba Tonnɔɛ[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

Ba tonnɔɛ; Ba tonnɔ-kpoŋi kaŋa la darre diibu. A noba bama de la daadiibu ka o e ba tonnimizeɛ bonso, ba kpoŋ ziezaa naŋ ba yi ana teŋa na poɔ baare, ba nyɛ la ba taa toma zaa ka dadi naane. Ama, nensaama naŋ laantaare zibalaa baare, ba meŋ maŋ boɔrɔ la ba poteɛrɛ boma. A ŋaa la maale vɛŋ ka a dadi e ba toŋ nimizeɛ zaa. A noba bama dire la darre te seŋ dagadãã koɔroo, nasadãã koɔroo, bondiparɛɛ te seŋ muKara ane a bondogeraa meŋ koɔroo, setɔɔ boma te seŋ natɔba, kãã, bisiki, ane amine taaba meŋ. Ba naŋ koɔrɔ la bonsubalaa zaa, ane a taaba yaga. A noba bama maŋ baŋ gaa la tenne mine te seŋ Nandom, Lawra, Fielmuo ane a mine taaba a te koɔre kyɛ meŋ da boma kyɛ ka noba meŋ baŋ yi ana tenne ama ane a taaba a meŋ wa koɔre kyɛ da ba bomboɔre.

A noba bame tonnɔkpoŋ kaŋa meŋ la koɔbo. A noba bama koɔrɔ la bomparɛɛ te seŋ waare, mui, kamaana, seeŋkãã, seeŋgbulo bɛŋɛ, kazeɛ, daŋkali ane a taaba yaga. koɔrɔ la boma te seŋ.[1]

Sommo Yizie[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

  1. https://ghana.peacefmonline.com/pages/tourism/other_sites/hamile/