Haenyeo

Yizie Wikipiideɛ
A group of Haenyeo women in wetsuits, with nets and flotation devices

Haenyeo (ka ba la boɔla haenyo ) (Hangul: lit. "mane pɔge") waa la pɔge kɔŋ sisigire naŋ be a South Korea teŋane kaŋ ba naŋ boɔla ka Jeju, ka o toma o naŋ maŋ de nyɛrɛ o noɔre diibo waa koɔŋ poɔ keriketeri mine, koɔŋ poɔ mɔɔ, aneŋ koɔŋ poɔ bonvoore mine. Ba naŋ taa ba menne suobo, enyuo zuiŋ, ba maŋ are ko la a semi-matriarchal yideme naŋ be a Jeju poɔ.[1]Tɛmpileti:Rp

Toma Yoma Erehi[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

Yipɔge poɔ, ba maŋ piili zanna la a pɔgeyaare ka ba waa haenyeo ka ba naŋ wa ta yuompie ne yeni. Ba ma piili beŋ ne kɔŋ dedera, ŋaaŋ baŋ maŋ lɛɛ wa ta ka ba gaa kɔŋ zuluŋ. Ba maŋ zanne lɛɛ waana yuomo ayɔpoi kyɛ ka ba paaŋ boɔla a bipɔge ka "full-fledged" haenyeo. Zine ŋa, a haenyeo koroo pare yuomo lezaa anaare, kyɛ ba la tuuro ka a te ta yuomo lezaa ata ne ayɔɔbo.

Haenyeo
Hangul 해녀
Hanja 海女
Revised Romanization Haenyeo
McCune–Reischauer Haenyŏ
haenyeo bonsuuri aneŋ tonton boma mine naŋ pare a museum naŋ be Jeju

A zaa lantaa poɔ, a haenyeo tonton boma mine la wetsuit, diving mask, fins, gloves, chest weights (ka a soŋ sigibo) kuuri naŋ woneŋ dangoli, aneŋ koɔŋ zu boŋ daalaa meŋ zaa. A haenyeo maŋ eŋ la boma ba naŋ nyɔge a zuluŋ poɔŋ lɛɛ ka zie wa te soɔ.

A haenyeo koɔŋ poɔ kaorebo maŋ kyaare la a yuoni wagre ne poɔ ba naŋ be. Sɛre kyɛ ka a bonsuuri ba naŋ boɔla ka wetsuits naŋ wa wa, bonsuuri ba naŋ da maŋ su la ka ba boɔla cotton swimsuits, kyɛ haenyeo da koŋ toɔŋ daale a koɔŋ zuŋ lɛɛ pare gbeliŋ yeni saŋa na ka a kyuu ŋa ba naŋ boɔla winter da wa ta. Ka gbeliŋ yeniŋ da wa pare, ba da maŋ yi la a koɔŋ poɔ te ziŋ vuuŋ pareŋ te ta gbelime ata te tɔ anaare ka ka ba enne ko. Ka ana pɛnnoo ŋa wa baare, ba na la ɛŋe le la a koɔŋ poɔ a la waana gbeliŋ yeni saŋa. Ka a kyuu ŋa ba naŋ boɔla summer wa ta, anaa zaa, kyɛ ba maŋ be la a koɔŋ poɔ te ta gbelime ata yoŋ kyɛ yi deɛ pɛnnoo. Kyɛ saŋa na ba naŋ wa maale bonsuui ŋa ba naŋ boɔla wetsuits na, haenyeo nyɛɛ ka ba na baŋ be la a koɔŋ poɔ lɛɛ a yi gbelime anuu te tɔ ayoɔbo, haali ka a kyuu winter saŋa gba la.

Siŋuu yeni zaa poɔ, haenyeo maŋ sigi te ta la 30 metres (98 ft) a Bɔrfɔ kɔkɔre boɔloo poɔŋ kyɛ baŋ ku ba vooroo lɛɛ te ta minti ata. Ba bonyɔgre mine la a Bɔrfɔ kɔkɔre boɔloo poɔ, abalone, conch, octopus, sea urchins, sea squirt, brown alga, top shell, sargassum parɛɛ parɛɛ, oysters aneŋ sea slugs, ne a mine taaba. A sisigiribe maŋ ba meŋ ka ba koɔrɛɛ ba nyɔvɔɛ kora koɔŋ poɔ donne ŋa a Bɔrfɔ kɔkɔre deme naŋ maŋ boɔla ka jellyfish, sharks aneŋ a savaala waabo faaloŋ.

Dabaŋkroŋ[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

Jeju deme sigibo yelituuri ŋa piili la a yuoni 434 AD. A piiloŋ poɔ, koɔŋ sigibo da waala dɔba yoŋ tonoɔre, ka pɔgeba na naŋ da tona neŋ ba sereba mine naane. A gama poɔ, pɔgeba koɔŋ sigibo da ba pore a gama poɔ lɛɛ te ta a 17th century, a when a Jeju sɛgre poɔ wulo ka ba geography da boɔle ba ka jamnyeo (ka o muni kaabo wulo ka "pɔge sisigiribe").

Museum diorama of haenyeo resting by the fire after finishing their work for the day

A yi a 18th century, pɔge kɔŋ sisigiribe eŋ, ana wagre ŋa la ka ba da boɔcle ba ka haenyeo, a gaŋ dɔɔ sisigiribe. Noba yaga terɛɛ nɔ iri te kyaare a yɛlɛ ŋa. Aseŋ kaŋa la ŋa, a 17th century wagre, dɔbɔ yaga da kpi a kɔŋ kpoŋ poɔ te kyaare ne zɔɔzɔɔ yɛlɛ bee mane zomkpoŋ nyɔge ba, ka lɛ wuli ka koɔŋ sigibo tonnoɔre ŋa waa la pɔgeba toma. Nɔ-iri kaŋa la la ŋa, ka pɔge taa la ɔɔre miimbo gaŋ dɔba, ka lɛ la wuli ka bana taa sɔre ka ba tona kɔmmaaroŋ toma gaŋ dɔba. A 18th century wagre sɛgre la wulo ka ba daaŋ ŋmaala lambo kaŋa eŋ neɛ zaa, lɛ ŋa da daa la pɔgeba naŋ gba taa poore zaa eŋ kɔŋ maaroŋ sigibo toma.

Saŋa na koɔŋ sigibo naŋ waa pɔgeba toŋkpoŋ na, a haenyeo kpoŋ zie leɛ deɛ la ba sereba tonoɔre kpoŋ na a tona. A yɛlɛ ŋa da waa la kpoŋ saŋ na Japanese naŋ da deɛ a Korea deme naaloŋ kyɛ kaareba a yuoni 1910 poɔ la gba ka a koɔŋ sigibo toma da taa libiri yaga. Sɛre kyɛ ka ana wɔgre ŋa da ta, haenyeo boŋ nyɔge kpoŋ zie zaa da maŋ gaa a Joseon gɔmenaŋte sɛŋ aŋa lampoo yɔɔbo. Saŋa na a Japanese naŋ wa deɛ a naaloŋ na, anaa zaa, kyɛ ba da iri la ana saaŋkonnoŋ ŋa bare, a da maŋ bare a haenyeo ka ba da maŋ koɔrɔ ba boŋ nyɔgere a daa poɔ a nyɛ tɔna kpoŋ. Japanese aneŋ Korean da diribe da maŋ ko la a haenyeo toma a Japan aneŋ a Korean pooriŋ kyɛ yɔɔre ba gba, ka lɛ da maŋ koreba nibie meŋ da waa la yɛlɛ kaŋa naŋ da e yeli kpoŋ. A Yeonpyeong-ri zu, koɔŋ poɔ teŋgane naŋ da peɛle a Incheon zie ŋa a haenyeo kpoŋ zie naŋ da tona toma, ba bebiri sanyɔɔre da parɛɛŋ a yi 40 te ta 48 percent aŋa gyɛge gbuli zaa sanyɔɔ. A haenyeo arezie a Jeju da di yɛlɛ da waa la kpoŋ aneŋ ba kaŋa zaa yideme arezie da waa kpoŋ a Japanese naaloŋ puoriŋ gba. A yuoni 1960 piiloŋ sɛŋ, agaŋ azaa, haenyeo boŋ nyɔge yoŋ da ta la 60% a yi a Jeju zonyɔge tɔna, aneŋ haenyeo sereba 40% zaa da ba taa toma gba.

Nambare ŋmaabarebo yɛlɛ[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

Enfuomo daga[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

Leɛ kaa kyɛ meŋ[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

  • Ama (diving) – Japanese pearl divers
  • Skandalopetra diving – Freediving using a stone weight at the end of a rope to the surface
  • Culture of Korea

Sommo yizie[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

Yeŋe linkiri mine[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

  1. Tɛmpileti:Cite journal