Fiifi Fiavi Kwetey

Yizie Wikipiideɛ
Fiifi Fiavi Kwetey
human
Sex or gendermale Maale eŋ
Country of citizenshipGhana Maale eŋ
Date of birth2 Gyɔɔne 1967 Maale eŋ
Place of birthNogokpo Maale eŋ
Languages spoken, written or signedEnglish, Ewe, French Maale eŋ
Occupationpolitician, consultant Maale eŋ
Position heldMember of the 7th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Member of the 6th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Minister for Food and Agriculture, Minister for Transport and Telecommunications Maale eŋ
Educated atUniversity of Ghana, Bishop Herman College Maale eŋ
Affiliation stringMinistry of Food and Agriculture of Ghana Maale eŋ
Member of political partyNational Democratic Congress Maale eŋ
Religion or worldviewChristianity Maale eŋ
Participant inWorld Economic Forum Annual Meeting 2015, World Economic Forum Annual Meeting 2016 Maale eŋ

Fiifi Fiavi Kwetey (Doge o la 2 Gyoone a 1967 yuoni poɔ). O e la Gaana pɔleteseɛŋ aneŋ gaŋsegra zu soba a ko a kataweɛ paati,[1] o e la begemaala naŋ da are ko a Ketu south nu-neɛ lombori a poɔ[2][3] O da e la gaŋsegra ako a kataweɛ paati yeliwaanee aneŋ yelnyɔgree mine ako a kataweɛ paati.[4][5][6]

O Nyɔvore Piiluu Aneŋ O Sakuu Gaabo[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

Ba doge la Kwetey teŋa kaŋa ba naŋ boɔla Hohoe, kyɛ o paaŋ yi la Nogokpo a tenne ŋa zaa be a Volta irigyin teŋa a Gaana poɔ[7]. O da piile la o Sakuuri Gaabo Sakuu ŋa ba naŋ boɔla Bishop Herman College naŋ be Kpando a 1987 yuoni poɔ a sakuu ŋa poɔ la ka o da nyɛ gama mine ba naŋ boɔla O level certificate.[8][9] O da lɛ gaa la nimitɔɔre a te gaa sakuukpoŋ kaŋa ba naŋ boɔla Achimota school a da yineŋ gama mine ba naŋ boɔla A level certificate. O taa la gambɛrɛ mine ba naŋ boɔla Bachelor of Arts in economics aneŋ zannoo nu kaŋa ba naŋ boɔla psychology a yi a university of Ghana poɔ. A 1994 yuoni poɔ o da nyɛ la gama mine ba naŋ boɔla Chamber of commerce aneŋ gama ŋa ba naŋ boɔla Industry's Higher Diploma a yi a Paris paaloŋ.[7][3] Kwetey taa la gama mine ba naŋ boɔla B.A HONs a yi a university of Ghana poɔ.[10]

O Toma[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

O naŋ wa baare a o university zannoo, o da piile la toma a begemaale die a yi Ɔɔtoore 1993 yuoni poɔ a te tɔ Gyɛnoɔre 1994 yuoni.[11] Oŋ wa toŋ a o yuoni gbuli ferebo toma a wa baare o da gaa la nimitɔɔre a te toŋ toma zie kaŋa ba naŋ boɔla Financial Analyst aneŋ toma mine ba naŋ boɔla stockbroker a yi libie kpaarõõ ŋa ba naŋ boɔla investment banking firm, Strategic African securities Ltd a Gyɛnoɔre 1995 yuoni poɔ. O da lɛ gaa la nimitɔɔre a la te toŋ toma mine ba naŋ boɔla CDH financial holdings Ltd a ko libie toma yɛlɛ, investment Analyst aneŋ stockbroker be ka o da toŋ a yi Kyɛpire 1998 a te tɔ Fɛboɔre 2002 yuoni poɔ, kyɛ da lɛ e karakyikpoŋ a ko libie yɛlɛ zannoo ako a Ghana stock exchange.[11]

Pͻletese[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

Onaŋ da neŋ be university poͻ, Kwetey da e la karembiiri wederԑ, a da tonͻ a Dakogizusoba toma a ko a Kataweԑ Naa noba naŋ be a University of Legon Kampusi poͻ[11]. A Bonrnyԑ kyuu 2005 poͻ, Kwetey da are la a national NDC wederebԑ nu-neԑ a da di a e a ba chief communicator a ko a NDC. O naŋ da tona a chief communicator toma ka a o Naa noba da nyԑ ka o e ba Naa yelyage gansԑgerԑ, ba da nyԑԑ la ka ona la seŋ ka o maŋ zͻͻ ne a ba dataare Naa noba kyԑ maŋ wa ne yelsonne a kyaare a ba Naa a naŋ maŋ are ko a o Naa vuo zaa poͻ.[11][12][13] A yelyage gansԑgerԑ vuo la ka ba da leԑ nyͻge maale eŋ a boͻlͻ National Communications Officer.[12]

Deputi Minisita[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

A 2009 yuoni poͻ, John Atta Mills da iri la Kwetey ka o e a deputi minista a ko Finance a tuuro  Kwabena Duffuor naŋ da e a Minista ko a Finance puori. Ba da so o la eŋ ͻfere poͻ a April kyuu 2009 poͻ onaŋ wa baare peԑroo a begemaale dieŋ.[14][13] O da toŋ la a ͻfere ŋa poͻŋ a wa te ta Gyԑnoͻre 2013.[15]

Begemaale neԑ leԑbo[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

2012 poͻ, Kwetey da di la a Ketu South Kataweԑ Naa primaries a na gaa a 2012 Begemaaleba nu-neԑ. o da di la a primaries ane noba 403 kyԑ ka neԑ naŋ da e a begemaala Albert Ziga tage naba 60, o da e la a bata soba ka Raphael Alorwu da tage noba 82, kyԑ ka Nyphson Agbagedy meŋ da nyԑ noba 30[16].[17] Kwetey da la di la a puori Ketu South begemaale nu-neԑ ane onaŋ da nyԑ noba 77,837 naŋ manne seŋ 88.92% a noba zaa naŋ neԑ nuuri kyԑ ka neԑ naŋ da peԑle o kyԑ ba di Godwin Yayra Nkuawu a Wͻͻ Naa bie da nyԑ noba 4,122 naŋ are ko 4.71%.[18]

2015 poͻ, ba da de la Fiifi Kwetey ka o e a Kataweԑ Naa kpamkpir-ŋmeԑrԑ a gԑrԑ a 2016 begemaale nu-neԑ. O da la a primaries ane noba 146,10 naŋ manne ne 86.13% a daa o dataare Sylvanus Amedorme naŋ da nyԑ noba 1,375 ka Famous Kuadugah da nyԑ noba 637 a Denu naŋ be a Volta Irigyin poͻ.[19][20]

Ba da la neԑ la nuuri iri o a 2016 nu-neԑ poͻ a e begemaale neԑ ko a Ketu South a na la maaleŋ toŋ a Ghana begemaale die poͻ onaŋ da wat age noba 48,723 naŋ manne neŋ 65.47% a noba zaa naŋ wa neԑ nuuri baare kyԑ ka neԑ naŋ da peԑle o Jim Yao Morti naŋ ba paale Naa kaŋa zaa poͻ da tage noba 18,643 naŋ manne ne 25.04%.[21] Jim Yao Morti da e la a Kataweԑ Naa bikore kaŋa ba naŋ da iri ba peԑroo soriŋ ka lԑ vԑŋ ka o da leԑ are o yoŋ a ba paale Naa zaa poͻ a ŋmԑ a kpamkpire .[22][23]

Minista ko a State[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

Yidaandͻͻ John Dramani Mahama da iri la Kwetey ka o e a Minista ko a State a zuzeɛ ko Financial ane Allied Institutions Ferebore kyuu, 2013 poͻ[24]. O ferebo toma da la ka o ne a  finance ministry deme tona ne taa a yi a Yidaandͻͻ ͻfere poͻ ka lԑ naŋ vԑŋ ka o tõͻnͻ kaara kyԑ maala a financial ane allied institutions ennԑ. O naŋ da taa a toma kpēoŋ o maale la noba banuu kͻmatii a ko a National Pension Regulatory Authority (NPRA) ka ba na kaara yuomo ata yelmaale mine a kyaare capacity building agreement ane Swiss Gͻbenԑnte.[25] A Swiss Gͻbenԑnte da ko la a Ghanaian Gͻbenԑnte libie 2.4million ka ba de soŋ ne a Authority ka ba soŋ ka noba maale, a mԑ zi sonne naŋ tona ka a soŋ ka ba t0ͻnͻ tonͻ ba toma ba naŋ kaara kyԑ maala a pension scheme ane system protects kyԑ sereŋ soŋ ka pensioners naŋ be Ghana poͻ boͻbo maale.[25]

Minista ko Bomdirii ane Vͻlkͻlkya[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

O da toŋ la a vuo ŋa poͻ lԑԑŋ ka ba pãã wat e iri o ka o e a Minista ko Bomdirii ane Vͻlkͻlkya a are leԑre Clement Kofi Haumado[26][27]. o toma o naŋ da e a finance neԑ la ka o da kaa kyԑ vԑŋ ka a Ghanaian Vͻlkͻlkya zie nyԑ baabo ane bonkoͻre maaloo a kyԑ ŋmaa lԑ te naŋ derԑ paaloŋ yobo boma ka a sigi kyԑ duori lԑ te naŋ terԑ boma ka a yire paaloŋ yobo. O teԑroŋ da la ka ka o daa a vͻlkͻlkya a gaa ne yԑroŋ vͻlͻkͻlkya ka a ta wuli ka bomdirii yoŋ yԑlԑ vͻlkͻlkya sector la.[28]

Ba da la sԑre o la gaa ne Sori Minista Dzifa Ativor meŋԑ naŋ wa bare a toma a kyaare ne a GHS 3.6m bus-leԑ maalebokͻnteragye yelyaga.

Meŋԑ Nyͻvore[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

O de la pͻge ka ba boͻlͻ Naomi Kwetey ka bat aa biiri banaare.[11]

Anti-Muslim Yɛlԑ[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

O naŋ da taa a kpeõŋ a e a yelyaga gansԑgerԑ a ko a Ktaweԑ Naa NDC kyԑ da e hakelteԑrԑ a ko Yidaandͻͻ koroŋ Rawlings, Fiifi Kwetey 2007 o ne US embassy officials yelyaga poͻ, o da yeli ka  "vuo zaa poͻ kyebe ka Muslim na baŋ e Yidaandͻͻ a ko a Republic of Ghana".[29] O da gaa la nimitͻͻre te yeli ka " Ghana deme yaga zaa koŋ sage a yeli ŋa gbangbaleŋ, Muslim koŋ baŋ di Ghana Yidaandͻͻloŋ". A yԑlԑ naŋ da wat e yi gbangbale anea US diplomatic cables 2010 poͻ, o yelyage da iri la Ghana Muslims suuri ka ba da yeli ka o luuri o noͻre kyԑ sͻre vԑŋkoobo. A te ta March 2015 poͻ, o da naŋ bag aa puori o yelyage eŋԑ a te sͻre a vԑŋkoobo yi a Muslim community deme zie.[6]

Kaa nyԑ[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

·        NDC pͻletesen

·        Ketu South Gbandige

Sommo yizie[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

  1. https://www.graphic.com.gh/news/politics/fifi-kwetey-elected-general-secretary-of-ndc.html
  2. http://www.graphic.com.gh/news/general-news/transport-ministry-pledges-to-support-gma-enhance-maritime-safety.html
  3. 3.0 3.1 https://web.archive.org/web/20131020075001/http://www.parliament.gh/members_details.php?ddt=364
  4. http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/artikel.php?ID=218080
  5. https://web.archive.org/web/20160313082421/http://comment.peacefmonline.com/pages/features/201109/69266.php
  6. 6.0 6.1 https://web.archive.org/web/20111109220801/http://www.ghanadot.com/news.ghanadot.npp.091411a.html
  7. 7.0 7.1 http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=5302
  8. https://www.graphic.com.gh/features/opinion/tears-for-lauretta-and-fiifi-kwetey.html
  9. https://www.graphic.com.gh/news/politics/boasting-about-one-s-academic-success-is-vanity-fifi-kwetey-tells-franklin-cudjoe.html
  10. https://www.ghanaweb.com/person/Fifi-Kwetey-2794
  11. 11.0 11.1 11.2 11.3 11.4 https://www.modernghana.com/news/958188/fis-journey-how-well-do-you-know-hon-fifi-fiavi.html
  12. 12.0 12.1 https://web.archive.org/web/20190917165509/http://tv3network.com/politics/ndc-propaganda-secretary-post-now-communications-officer
  13. 13.0 13.1 https://www.modernghana.com/news/205995/fiifi-fiavi-kwetey-daring-and-defiant-deputy.html
  14. https://www.myjoyonline.com/news/fiifi-kwetey-others-sworn-into-office/
  15. https://www.ghanabusinessnews.com/2012/10/31/deputy-finance-minister-appeals-to-companies-to-honour-tax-obligations/
  16. https://www.modernghana.com/news/397938/fifi-kwetey-wins-ketu-south-primaries.html
  17. https://www.myjoyonline.com/news/fiifi-kwetey-battles-mp-over-ketu-south-seat/
  18. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2012/volta/ketu_south/
  19. https://www.ghanabusinessnews.com/2015/12/31/fifi-kwetey-wins-ketu-south-election/
  20. https://www.graphic.com.gh/news/politics/ketu-south-ndc-selects-2016-candidate.html
  21. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2016/parliament/volta/ketu_south/
  22. https://www.modernghana.com/news/656643/suspended-and-disqualified-parliamentary-aspirant.html
  23. https://dailyguidenetwork.com/ketu-south-political-giants-fall/
  24. https://www.ghanabusinessnews.com/2013/02/15/parliament-approves-nine-more-presidential-appointees/
  25. 25.0 25.1 https://newsghana.com.gh/fifi-kwetey-inaugurated-a-five-member-steering-committee-for-npra/
  26. https://www.myjoyonline.com/news/list-of-mahamas-new-ministers-and-deputy-ministers/
  27. https://web.archive.org/web/20190905122216/http://www.tv3network.com/news/mahama-nominates-former-boss-spio-garbrah-as-trade-and-industry-minister
  28. https://www.modernghana.com/news/958188/fis-journey-how-well-do-you-know-hon-fifi-fiavi.html
  29. http://www.modernghana.com/news/349263/1/muslims-cant-be-president-fifi-kwetey.html