Ebenezer Oduro Owusu

Yizie Wikipiideɛ
Ebenezer Oduro Owusu
human
Sex or gendermale Maale eŋ
Date of birth11 Disembare 1960 Maale eŋ
Occupationentomologist Maale eŋ
Educated atKōchi University, Ghana Senior High Technical School (Takoradi), St. Peter's Boys Senior High School Maale eŋ

Ebenezer Oduro Owusu (ba naŋ dɔge Tarkwa,[1] 11 Disembare 1960 eŋɛ)[2] e la Ghana entemologyisi (entomologist) ane yuniveniti adminitreeta naŋ e Vice Chancellor ko a University of Ghana a yi 1 Ɔɔgore 2016 te tɔ 31 Gyoonoɔre 2021. Ana tonnoɔre ŋa poɔ, o da e la a prinsipal academic ane administrative ɔfesa ko a yuniveniti. Owusu e la entemologyi karegyuu a Department of Animal Biology ane Conservation Science eŋɛ ane o kaa-iruu na zaa o naŋ e a vice-chancellor, o da e la a zuzeɛ ko a College of Basic ane Applied Sciences a University of Ghana poɔ. Ona la a yidaandɔɔ pampana ko a Presbyterian University College.[3]

Nyɔvore ane Ganzanne[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

Ba da dɔge la Ebenezer Oduro Owusu ko Ebenezer Owusu Okyere naŋ baa Mpraeso-Kwahu ane Florence Ekua Soma Intsiful (kpeemɛ), naŋ da yi Elmina.[2] O piili la o sakuuri ganzanne a Cocoa Research Institute of Ghana (CRIG) pramere sakuuri poɔ naŋ be Akim Tafo, a yi be gaa St Peter's Secondary School, Nkwatia Kwahu te e o O. Lɛvɛl Sakuuri Sɛtefekate. A puoriŋ ka o e o tɔnnoo lɛvɛl a Ghana Secondary Technical School (GSTS), Takoradi poɔ. O nyɛ la adimiseŋ ko a University of Ghana na te kanne BSc Dagerekɔlkya eŋɛ a yinne Second class Upper Division 1987 poɔ.[4]

A puoriŋ ka o e wulwulo/peɛroo sonna a Department of Crop Science yuomo ayi. Ba da ko la Owusu a prestigious Japanese Government Scholarship (MONBUSHO) ɔɔtoore 1989 poɔ ka o yi Ghana poɔ na te e o Masa of Science degeree Kochi University poɔ, Japan. O baare la o Masaɛɛ ka yeli zaa ba kpɛ (Agricultural Chemistry) 1992 poɔ ka ba da la ko o kyɔɔta yuo (MONBUSHO) ka o na e PhD entemologyi eŋɛ. Owusu baare la o PhD laanfeɛ ka yelzaa ba kpɛ 1995 poɔ ne sanlee mɛdal kyɔɔtaa (for best PhD candidate) a e peɛroo yaga kpɛ nyeraa mabiiri ko dagerekɔlkya ane tĩĩ tɔna, a laŋ ne as well as carrying out monitoring and evaluation assignments. Owusu taa la Executive Master of Business Administration (EMBA Project Management option).

Dompole[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

O naŋ wa baare o PhD, a da ba kɔɔre kyɛ ka ba da kaa-iri Owusu ka o e sonna karegyuu a Kochi University poɔ kyɛpire 1995 poɔ, ane associate karegyuu sentɔmbare 1995 poɔ. Maakye 1996 poɔ, ba da kaa-iri la Owusu ka o e peɛroo neɛ a International Crops Research Institute for the Semi-Arid Tropics (ICRISAT) ka ba da porri o eŋ Niger poɔ ka o e entemologyisi. Yeltegerɛ mine o naŋ e la baabo tuuruŋ meɛbo kyaare ne dandulo naŋ maŋ ɔɔrɔ bee dire zeɛ zuri, Heliocheilus albipunctella (Lepidoptera: Noctuidae) naŋ kɔlage daare ne zɛvaare booree, ane a tĩĩ faaloŋ a dandulo eŋɛ (semiochemicals ane badeɛbo tontonne tɛɛtɛɛ).

1998 poɔ, ba da kaa-iri la Owusu ka o e lɛgekyeraa ana saŋa na Department of Zoology, University of Ghana poɔ (pampana naŋ e Animal Biology and Conservation Science). Ba da zɛge o la do eŋ siinia lɛgekyeraa sentɔmbare 2000 poɔ a yi be gaa associate karegyuu a di gaa karegyuu gyoone 2005 poɔ ane Maakye 2010 seŋ anaŋ tutaa lɛ. O kaa la sakuubiiri yaga ka ba nyɛ ba graduate ane postgraduate degeree. Owusu maale la peɛroo atekelɛ yaga eŋ ko journals yaga ane sɛgesɛgereba gaŋ scientific gampɛlɛ kɔɔ a entemologyi saase gbaŋgbale poɔ. O meŋ la e la nempeɛreneɛ ko lamboore deme yaga bonvoe tĩĩ science lomboriŋ, bonvoe managyemɛnt, dagerekɔlkya, ane progyɛte managyemɛnt ne leɛkaabo.

Owusu da e la zuzeɛ ko a Department of Animal Biology and Conservation Science, a yi 2008 te tɔ 2010 ane a be be te leɛ a Vice Dean ko a Faculty of Science yi 2010 te tɔ 2014. O meŋ da la e la Dean ko a Biological Sciences sakuuri yi ɔɔgore te tɔ sentɔmbare 2014 poɔ ane Acting Dean, School of Biological Sciences a yi sentɔmbare 2014 te tɔ gyoone 2015.

A yi a University of Ghana laŋkpeɛbo puoriŋ, o la e la paaloŋ Daarɛɛta ko KANEMATSU Corporation, Tokyo, Japan (Ghana Office) a yi Gyoonoɔre 2001 te tɔ Disembare 2004 ane Paaloŋ Maneŋgya, SIRUS Corporation, Tokyo, Japan a yi 2005 te tɔ 2009.v


Owusu toŋ la yunivenitiri yaga wederoŋ poɔ ane kɔmatee, a laŋ ne a Hall Tutor of Jean Aka Nelson Hall, a University Teachers Association of Ghana (UTAG) Gansɛgerɛ a laŋ ne a Editor-in-chief ko a Ghana Science Association Journal, Regional Editor ko a UNESCO African Journal of Science ane Technology ane leɛkaaraa ko international journals mine naŋ ba taa noɔre.

Sommo Yizie[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

  1. https://www.britannica.com/place/Tarkwa
  2. 2.0 2.1 https://www.ug.edu.gh/vc/about
  3. https://citinewsroom.com/2022/02/i-will-put-presbyterian-university-college-on-a-high-pedestal-prof-oduro-owusu/
  4. http://cbas.ug.edu.gh/provost/biography