Damba festival
Languages spoken, written or signed | Dagbani |
---|---|
Ethnic group | Dagomba people, Mamprusi people, Gonja people, Wa people |
Continent | Africa |
Country | Ghana |
Headquarters location | Northern Region |
Damba e la tigiri kpoŋ naŋ be Ghana poɔ, noba naŋ naŋ di o la Northern, Savanna, Upper East ane Upper west naŋ be Ghana poɔ. Pampana Damba leɛ la Ghana zaa tigiri a maŋ tagera saamba yire ne a andonɛɛ lamboe zaa. Yuoni zaa ba maŋ di la a tigiri ŋa Germany, USA, ane UK poɔ.
A Damba yuori ŋa Dagbani poɔ la ka o yi. Mampruli maŋ boɔle o la Damma, ka Waaliba boɔlɔ o Jimbɛnte. A Damba kyuu poɔ la ka ba maŋ di o, kyuuri ata a Dgombare kalinda poɔ. A tigiri tɔnɔ la ka ba teɛre ba saaŋkonoŋ, ba piilee ane nayɛlɛ a Dagbon be o tembilii paaloŋ. Ghana ne Burkina Faso tenkpoŋ la lɛ ka ba nayɛlɛ maŋ erɛ.a yare meŋ kalinda poɔ kyuuri ata poɔ la ka a Damba maŋ di, Rabia al-Awwal. Fɔrɔ ba di la Damba kyaara ne Muhammad dɔgebo ne o yuori puribo, kyɛ a Damba diibo ananso leɛre eŋ la ba saaŋkonoŋ ane nayɛlɛ. Gonjare meŋ naŋ be a Savanna Region maŋ di o la, ba meŋ taa la kyuu na ba meŋ naŋ naŋ di o. Damba poŋi eŋ la ziiri ata; Somo Damba, Naa Damba ane Belkulsi Damba.
Yel-erre[maaleŋ | Maale eŋ yizie]
Piilee, Yaa Naa la maŋ gaa te moɔle Damba piilee ko Yidan Moli. A kyuu beri pie be time daare, ka Somo Damba maŋ piili, ka Naa Damba tu a kyuu beri pie me ayopoi daare. Belkulsi la maŋ baare meŋ, a Damba viŋviŋ maŋ la lɛ a kyuu beri pie ne anii daare. A vuo ŋa ba maŋ puori la ba saaŋkomine, a ŋmeɛrɛ boma kyɛ seɛrɛ, zagere maŋ yɔ puori la taa ane bazɔmine kyɛ ko taa kyɔɔtaare. A tigiri ŋa la ka bibilii maŋ yare kparekpone kyɛ de mue.
Yiele zannoo[maaleŋ | Maale eŋ yizie]
Zesoɔre pɔgesare maŋ wul la noba yiele a Dagbon ne tenne ne naŋ kɔgele o. A kyuu pie daare naŋ la lɛ.
Bibilii Damba[maaleŋ | Maale eŋ yizie]
A bebiri ŋa maŋ la ka bibilii maŋ yare kparekpone kyɛ seɛrɛ. A yelŋa maŋ e la zegyamaaŋ. Pɔlɔ ne sare la a deɛndeɛnema.
Somo Damba[maaleŋ | Maale eŋ yizie]
Ba maŋ puoroŋ kyɛ seɛrɛ.
Mue degebo[maaleŋ | Maale eŋ yizie]
A bebiri ŋa daare la ba maŋ de a mue, Yidan Moli la maŋ kaa a yel ŋa Naa yiriŋ.
Naabo gamo[maaleŋ | Maale eŋ yizie]
Bebii ŋa daare la ka a Naa gaŋ naabo.
Naa Damba[maaleŋ | Maale eŋ yizie]
A bebiri ŋa meŋ ba maŋ seɛrɛŋ kyɛ deɛnɛ be bonne.
Noba puoroo[maaleŋ | Maale eŋ yizie]
A Damba baaraa la lɛ. Ba maŋ puori la taa kyɛ gaa ba yie.