Vare le yelbulo

Acheke

Yizie Wikipiideɛ
Acheke
Aŋa yitaalombilefood Maale eŋ
PaaloŋIvory Coast Maale eŋ
Country of originIvory Coast Maale eŋ
Intangible cultural heritage statusRepresentative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity Maale eŋ

Attiéké (Ebrié: , Bambara: cɛkɛ),[1] meŋ naŋ maŋ sɛge boɔle attiéké (Ivory Coast, e la bondi-kɔglaa ba naŋ maŋ maale ne bankye ka o pore a e saaŋkonnoo Ivory Coast poɔ.[2] Bankye duuri bee neɛne mɔle naŋ mii ka ba maŋ de maale ne a bondiraa ŋa.[3][4] Ba maŋ maale la attiéké koomo meŋ, naŋ taa waaloŋ mɔle yitaa poɔ.[4]

Attiéké e la bondi-maalaa naŋ yi a kɔmpare noba (Ebrié, Adjoukrou, Alladian, Abidji, Avikam, Ahizi, Attie) zie naŋ be southern Ivory Coast.

A yelbiri attiéké yi la a yelbiri ŋa "adjèkè" poɔ naŋ yi a Ebrié kɔkɔre ba naŋ yele southern Côte d'Ivoire poɔ. A Bambara bondelonneba la da boɔle a yelbiri ne nɔwɔɔloŋ eŋ "atchèkè" ane a French colonists meŋ naŋ eŋ "attiéké". Baŋkye ba naŋ du bee nɛɛŋ mɔle dii ka a kõɔ yi kyɛ ka a mii[5][6][7] la ka ba maŋ maale ne a ane a maŋ taa la nyu-nɔŋ ka fõõ wa ɔɔ a ne zoŋkyeenaa ne sɛrmaane kyɔre ba naŋ eŋ kpɛŋkpɛlmɛ ane gyɛnle bee zama ne kãã, a na paale a nɔŋ.

Maaloo Dɔlɔ

[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

A baŋkye pɛgere maŋ pere la, a du de laŋ a baŋkye mine fĩĩ naŋ daŋ mii, naŋ maŋ e a piiluu. (A piiluu taa la yoe tɛɛtɛɛ yi a bal na naŋ maale o: mangnan Ebrié lidjrou Adjoukrou poɔ ane bêdêfon Allandjan poɔ.) Ba maŋ bare la a mɔle bebi-yeni bee ayi ka a na mii. Ka a miibu bebieŋ wa pare, ka a baŋkye tuo na wa yi, ba maŋ dii la a mɔle ka a kõɔ yi, ka ba iri a dɛgere kyɛ de deɛle, ka a mɔle uuruu pãã e a doge baaraa. A dogebo mitiri awola mine vuoŋ, a attiéké maŋ e la diibu.[8] Ka banaŋ maale a eŋ zonseɛraa bee ɔnnaa ane sɛrmaanee bee kɔmie lɛ aŋ maŋ soma.[3]

Attiéké ba naŋ maŋ koɔrɔ daa poɔ, gbɛɛ yaga ba maŋ daŋ maale la.

Kaa Kyɛ Meŋ Nyɛ

[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

Sommo Yizie

[maaleŋ | Maale eŋ yizie]
  1. http://sekoukamara.com/2013/10/01/acheke-a-spicious-west-african-dish/
  2. https://web.archive.org/web/20160805005446/https://www.yahoo.com/news/ivory-coast-seeks-protected-status-staple-cassava-dish-201430644.html
  3. 3.0 3.1 https://www.pulse.com.gh/lifestyle/food-travel/efie-aduane-series-attieke-from-the-western-region/r7dlr0y
  4. 4.0 4.1 Successes and challenges of cassava enterprises in West Africa: a case study of Nigeria, Benin and Sierra Leone
  5. https://books.google.com/books?id=vXLRBQAAQBAJ&pg=PA155
  6. https://books.google.com/books?id=ma8-AQAAQBAJ&pg=PT103
  7. Oppong, C.; Oppong, Y.P.A.; Odotei, I.K. (2006). Sex. Culture and development series. Sub-Saharan Publishers. ISBN 978-9988-550-55-4.
  8. James J. Singleton. African Cooking: The Most Delicious African Food Recipes with Simple and Easiest Directions and Mouth Watering Taste. 2014. ASIN:B00OL1QXFU