Acheke

Yizie Wikipiideɛ
acheke
Subclass offood Maale eŋ
Country of originIvory Coast Maale eŋ

Attiéké (Ebrié: , Bambara: cɛkɛ),[1] meŋ naŋ maŋ sɛge boɔle attiéké (Ivory Coast, e la bondi-kɔglaa ba naŋ maŋ maale ne bankye ka o pore a e saaŋkonnoo Ivory Coast poɔ.[2] Bankye duuri bee neɛne mɔle naŋ mii ka ba maŋ de maale ne a bondiraa ŋa.[3][4] Ba maŋ maale la attiéké koomo meŋ, naŋ taa waaloŋ mɔle yitaa poɔ.[4]

Attiéké e la bondi-maalaa naŋ yi a kɔmpare noba (Ebrié, Adjoukrou, Alladian, Abidji, Avikam, Ahizi, Attie) zie naŋ be southern Ivory Coast.

A yelbiri attiéké yi la a yelbiri ŋa "adjèkè" poɔ naŋ yi a Ebrié kɔkɔre ba naŋ yele southern Côte d'Ivoire poɔ. A Bambara bondelonneba la da boɔle a yelbiri ne nɔwɔɔloŋ eŋ "atchèkè" ane a French colonists meŋ naŋ eŋ "attiéké". Baŋkye ba naŋ du bee nɛɛŋ mɔle dii ka a kõɔ yi kyɛ ka a mii[5][6][7] la ka ba maŋ maale ne a ane a maŋ taa la nyunɔŋ ka fõõ wa ɔɔ a ne zoŋkyeenaa ne sɛrmaane kyɔre ba naŋ eŋ kpɛŋkpɛlmɛ ane gyɛnle bee zama ne kãã, a na paale a nɔŋ.

Maaloo Dɔlɔ[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

A baŋkye pɛgere maŋ pere la, a du de laŋ a baŋkye mine fĩĩ naŋ daŋ mii, naŋ maŋ e a piiluu. (A piiluu taa la yoe tɛɛtɛɛ yi a bal na naŋ maale o: mangnan Ebrié lidjrou Adjoukrou poɔ ane bêdêfon Allandjan poɔ.) Ba maŋ bare la a mɔle bebi-yeni bee ayi ka a na mii. Ka a miibu bebieŋ wa pare, ka a baŋkye tuo na wa yi, ba maŋ dii la a mɔle ka a kõɔ yi, ka ba iri a dɛgere kyɛ de deɛle, ka a mɔle uuruu pãã e a doge baaraa. A dogebo mitiri awola mine vuoŋ, a attiéké maŋ e la diibu.[8] Ka banaŋ maale a eŋ zonseɛraa bee ɔnnaa ane sɛrmaanee bee kɔmie lɛ aŋ maŋ soma.[3]

Attiéké ba naŋ maŋ koɔrɔ daa poɔ, gbɛɛ yaga ba maŋ daŋ maale la.

Kaa kyɛ meŋ nyɛ[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

Sommo Yizie[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

  1. http://sekoukamara.com/2013/10/01/acheke-a-spicious-west-african-dish/
  2. https://web.archive.org/web/20160805005446/https://www.yahoo.com/news/ivory-coast-seeks-protected-status-staple-cassava-dish-201430644.html
  3. 3.0 3.1 https://www.pulse.com.gh/lifestyle/food-travel/efie-aduane-series-attieke-from-the-western-region/r7dlr0y
  4. 4.0 4.1 Successes and challenges of cassava enterprises in West Africa: a case study of Nigeria, Benin and Sierra Leone
  5. https://books.google.com/books?id=vXLRBQAAQBAJ&pg=PA155
  6. https://books.google.com/books?id=ma8-AQAAQBAJ&pg=PT103
  7. Oppong, C.; Oppong, Y.P.A.; Odotei, I.K. (2006). Sex. Culture and development series. Sub-Saharan Publishers. ISBN 978-9988-550-55-4.
  8. James J. Singleton. African Cooking: The Most Delicious African Food Recipes with Simple and Easiest Directions and Mouth Watering Taste. 2014. ASIN:B00OL1QXFU