Felicia Abban
| Dɔɔ bee pɔge bee dɔgebo | pɔge |
|---|---|
| Dɔgebo paaloŋ | Ghana |
| Name in native language | Felicia Abban |
| Yo-ennaa bee yoporaa | Felicia |
| Family name | Abban |
| Dɔgebo bebiri | 1935 |
| Kūū bebiri | 4 Gyɛnoɔre 2024 |
| Place of death | Accra |
| Sibling | Kwaw Ansah, Kofi Ansah |
| Kɔkɔyelii, sɛge ne bee goligoluu | Bɔrefɔ |
| Tonnoɔre | photographer |
| Kpɛzie | Accra |
| Work location | Accra |
| Official website | https://www.abbanfelicia.com/ |
Felicia Ewuraesi Abban[1] (née Ansah; 1936/1937 – 4 Gyoonoɔre 2024) da e la Ghana pɔge fɔrɔ enfuoŋŋmaara kurigyugi. O toŋɛɛ la e enfuoŋŋmaara ko a paaloŋ yidaandɔɔ fɔrɔ, Kwame Nkrumah, ta yuomo yaga a 1960s vuo poɔ.[2][3]
Nyɔvore Piiluu
[maaleŋ | Maale eŋ yizie]Ba da dɔge la Felicia Abban a Western Irigyiŋ poɔ, Ghana ka o baa kõɔ noɔre teŋɛ yuori naŋ di Sekondi-Takoradi. Ona da la bibiiri bayɔɔbo soba neŋkpoŋ, naŋ tu o saa J.E. Ansah gbɛɛ, enfuoŋŋmaa poɔ a leɛ neɛ naŋ zanna o zie o yuomo pie ne anaare (14) eŋɛ.[4]
Zannoo Yɛlɛ
[maaleŋ | Maale eŋ yizie]Abban zanne la o nuuri poɔ yuomo anaare tona o gɔɔroŋ ŋa eŋɛ, o yuomo pie ne anii (18) eŋɛ, o leɛ yi la Takoradi gaa Accra, zie onaŋ maale omeŋɛ tontonzie.[5] Kyuuri awola poɔ ka o yuo o yɛroŋ, "Mrs. Felicia Abban's Day and Night Quality Art Studio" Jamestown sogaŋ, Accra 1955 poɔ.
Felicia's serɛ, Richard Abban, maale la Kwame Nkrumah's enfuoni ne kente filaaware eŋɛ ne Ghana mapo ko a paaloŋ sommeŋɛ tigiri 1957 poɔ.[6] Abban's tontonzie (studio) meŋ da peɛle la tontonziiri mine teseŋ J.K. Bruce Vanderpuije's "Deo Gratias" ane James Barnor's "Ever Young Studio".[4] Ba meŋ poɔ la Ghana enfuoŋŋma yelkorɔ eŋɛ ana wagere na eŋɛ. Lɛ da la sɛre Ghana sommeŋɛ kyɛ ka "Deo Gratias da e enfuoŋŋma tontonzi-koraa anaŋ tona toma waana ŋa Accra poɔ. Tamakloe's sããkoma James Koblah Bruce-Vanderpuije la da mɛ o 1922 poɔ, o nyɛ la emmo ane o naŋ sɛge yelzuri naŋ e a paaloŋ yelkorɔ eŋɛ.[7] James Barnor's enfuoŋŋma tontonzie a 1950s piiluu eŋɛ da nyɔge la meŋɛ yɛlɛ ziyuo kyaanoo ane politikal nentegerɛ, naŋ poɔ Ghana fɔrɔ prime minisa, Kwame Nkrumah onaŋ da zɔɔrɔ korɔ pan-African noɔreyeni ane sommeŋɛ yi nempeɛle naaŋ poɔ.[8] Abban's dompole piiluu eŋɛ o da toŋ ko la a Guinea Press Limited, pampana naŋ e The Ghana Times, meŋ naŋ da e a Kwame Nkrumah's Conventions People's Party duoro ŋmɛ yaare zie onaŋ da wa leɛ yidaandɔɔ.
Enfuoŋŋmaa dompole
[maaleŋ | Maale eŋ yizie]Meŋɛ Nyɔvore
[maaleŋ | Maale eŋ yizie]Abban da kuli la Robert Abban, a dɔɔ na naŋ maale a enfuoni kente na di a Ghana sommeŋɛ tigiri 1957 poɔ ne Kwame Nkrumah enfuoni a poɔ filaaware ne a Ghana mapo.[3] Robert Abban da la kuribu daarɛɛta koroo ko Ghana Textiles ane Manufacturing Company (GTMC). O toŋ la tonnɔkpoŋ filmmaala Kwaw Ansah wulluu daanoo poɔ, a la poɔ kaama maala Kofi Ansah zaa bayi kaŋa naŋ e o yɔɔ. O da e la JKE Ansah, Tumi Ansah, Kwaw Ansah ane Kofi Ansah yɔɔ.[9]
Sommo Yizie
[maaleŋ | Maale eŋ yizie]- ↑ "Ghana mourns death of pioneer female photographer, Felicia Ewuraesi Abban - MyJoyOnline". www.myjoyonline.com. 2024-01-05. Retrieved 2024-01-06.
- ↑ Best, Tamara (7 March 2017). "Portraits by Ghana's First Woman Photographer". The New York Times. Retrieved 21 September 2018.
- 1 2 Bowles, Laurian R. (24 November 2016). "Dress Politics and Framing Self in Ghana: The Studio Photographs of Felicia Abban". African Arts. 49 (4): 48–57. doi:10.1162/AFAR_a_00313. ISSN 1937-2108. S2CID 57561319. Retrieved 21 September 2018.
- 1 2 "Felicia Abban: Behind the Scenes".
- ↑ Yeboah, Kwabena Agyare (10 September 2018). "Felicia Abban: Remembering the Woman in all the Portraits". Aha! Review. Archived from the original on 2 January 2019. Retrieved 2 January 2019.
- ↑ Awal, Mohammed (2019-12-11). "Felicia Abban; Ghana's first female photographer in whose lens was Nkrumah's mirror". Face2Face Africa (in English). Retrieved 2024-01-23.
- ↑ "TELLING THE STORY: DEO GRATIAS by Billie McTernan - Art Africa Magazine". 16 February 2017.
- ↑ "James Barnor, Ever Young". 15 May 2016. Archived from the original on 27 February 2021. Retrieved 2 December 2020.
- ↑ "Ghana's first female professional photographer is dead". GhanaWeb. 2024-01-05. Retrieved 2024-01-06.