Vare le yelbulo

Akosua Busia

Yizie Wikipiideɛ
Akosua Busia
nensaala
Dɔɔ bee pɔge bee dɔgebopɔge Maale eŋ
Dɔgebo paaloŋGhana Maale eŋ
Name in native languageAkosua Busia Maale eŋ
Yo-ennaa bee yoporaaAkosua Maale eŋ
Family nameBusia Maale eŋ
Dɔgebo bebiri30 Disembare 1966 Maale eŋ
Dɔgebo zieGhana Maale eŋ
FatherKofi Abrefa Busia Maale eŋ
SiblingAbena Busia Maale eŋ
SpouseJohn Singleton Maale eŋ
Kɔkɔyelii, sɛge ne bee goligoluuBɔrefɔ Maale eŋ
Zanne laRoyal Central School of Speech and Drama Maale eŋ
Academic degreebachelor's degree Maale eŋ
Academic majorEnglish studies, philosophy Maale eŋ
Toma vuo (piiluu)1979 Maale eŋ
Kyɔɔtaare o naŋ nyɛNAACP Image Awards Maale eŋ
Personal pronounL484 Maale eŋ

Akosua Gyamama Busia (dɔgebo daare la 30 December 1966)[1][2] e la Ghanaian deɛndeɛna, sɛgesɛgerɛ ane yielsɛgerɛ. Ba bammo la ne film audiences kyaare o na maŋ ŋmeɛra Nettie Harris a 1985 film The Color Purple. Ona la a bidɔɔ ko a Ghanaian Prime Minister Kofi Abrefa Busia.

Yiri ane O Nyɔvooroŋ

[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

Busia dɔgebo zie da la Accra a 1966. Ona la a bidɔɔ ko Kofi Abrefa Busia, na da e a prime minister ko a Republic of Ghana (yi 1969 te ta 1972)[3] ane a naa bidɔɔ ko a nayiri na be a Wenchi,[4] a kpaaro bile kaŋa ko Ashanti, naŋ vɛŋ Akosua a e a naa pɔgeyaa meŋ. [5]O yɔɔpuule, Abena Busia, e la poet ane academic, na de e professor a ko English a Rutgers University,[6] yi a 2017 da la a Ghanaian ambassador na da be a Brazil.[7]

Busia da baa iri la Ghana, a da piili a o sinii maaloo toma o na da e yuomo 16, a da gaa London's Central School of Speech ane Drama yi nimimaaroŋ sommo deme zie. A sinii maaloo toma dɛndɛŋ soba da kyaare la Juliet meŋ na da e white cast, performing Shakespeare's Romeo ane Juliet a be Oxford University, be o yɔɔmine na da zanna.

Busia da maale la a o film debut na da e 1979 adventure film Ashanti, ne Michael Caine ane Peter Ustinov. O na da gaa Los Angeles a piiluu saŋ a 1980s, o da toŋ la sommo toma kyaare slasher film The Final Terror, da taa sommo yi Andrew Davis (The Fugitive). A sinni da ba taa iruuŋ te ta 1983, yi sinii maaleba gyamaa puoriŋ, (te paale Daryl Hannah ane Rachel Ward) meŋ da nyɛ la public prominence.

Meŋɛ Nyɔvore Yele

[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

A 12 October 1996, Akosua Busia da kulee American film director John Singleton, ka ba da taa bipɔge — Hadar Busia-Singleton (dɔgebo daare la 3 April 1997); a ba kultaa da saaɛŋ la 15 June 1997. A ba bipɔge da gaa la school na be Ghana, kyɛ da baŋ leɛ gaa US.

Ona la a co-founded neŋ a o yɔɔpuulee Abena Busia a Busia Foundation International, ka ba boɔbo da la "ka ba bɔ nimimaaroŋ sommo mine ko nandaana deme".

Filmography

[maaleŋ | Maale eŋ yizie]
Year Title Role Notes
1979 Ashanti The Senoufo Girl
1983 The Final Terror Vanessa
1984 Louisiana Ivy TV movie
1985 Badge of the Assassin Ruth TV movie
1985 The Color Purple Nettie Harris
1986 Crossroads Woman at Boardinghouse
1986 Low Blow Karma
1986 Hard Lessons Cynthia Byers
1986 Native Son Bessie
1988 Saxo Puppet
1988 The Seventh Sign Penny Washburn
1991 New Jack City Courtroom Spectator Uncredited
1997 Rosewood Jewel
1997 Mad City Diane
1997 Ill Gotten Gains Fey
2003 Tears of the Sun Patience
2007 Ascension Day Cherry
2024 In Search of a Blessed Life Mrs. Johnson Drama
2024 Stevie Wonder in Ghana: In Search of a Blessed Life Documentary, inspired by Busia's drama of the same name

Ziiri mine sommo

[maaleŋ | Maale eŋ yizie]

Sommo Yizie

[maaleŋ | Maale eŋ yizie]
  1. Who's Who Among African Americans. Vol. 22. Gale Research. 2008. p. 179. ISBN 978-1-4144-3400-1.
  2. McCann, Bob (2010). Encyclopedia of African American Actresses In Film And Television. McFarland. p. 62. ISBN 978-0-7864-3790-0.
  3. https://web.archive.org/web/20200429010257/http://www.ghanaian-chronicle.com/thestory.asp?id=15481&title=Busia%60s%20family%20endorses%20new%20Secretary%20for%20NPP
  4. https://web.archive.org/web/20200218205234/https://www.cincinnati.com/
  5. https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1998-sep-25-ca-26124-story.html
  6. https://web.archive.org/web/20160304001305/http://womens-studies.rutgers.edu/for-faculty/219-abena-busia
  7. https://ghanaembassy-brazil.com/mission/ambassador/